انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری

در حقیقت هروقت حرف از بورس و بازار سهام می‌شود، منظور همین بورس اوراق بهادار است.

انواع سرمایه گذاری

سرمایه گذاری خرید دارایی یا اقلامی است که با هدف ایجاد درآمد انجام می شود. وقتیکه شخصی کالایی را با هدف سرمایه گذاری خریداری می کند، هدف این نیست که کالای مورد نظر را مصرف کند؛ بلکه هدف، فروش آن در آینده برای ایجاد ثروت است. یک سرمایه گذاری همیشه مربوط به هزینه برخی از دارایی های امروز به امید بازدهی بیشتر در آینده می باشد. سرمایه گذاری را از نقطه نظرهای متفاوتی می توان به انواع مختلفی تقسیم کرد که در این مقاله قصد داریم تا با تعدادی از انواع سرمایه گذاری ها آشنا شویم.

سرمایه گذاری به چه معناست؟

به طور کلی، هر اقدامی که به امید افزایش درآمد در آینده انجام شود نیز می تواند یک سرمایه گذاری تلقی شود. به عنوان مثال، هنگام ورود به تحصیلات تکمیلی در دانشگاه، هدف اغلب افزایش دانش و ارتقا مهارت ها (به امید تولید درآمد بیشتر) است. در خصوص انواع سرمایه گذاری می توان نکات زیر را بیان کرد:

• سرمایه گذاری، دارایی یا اقلامی است که با این امید خریداری می شود که در آینده درآمدزایی کند یا ارزش آن افزایش یابد.
• یک سرمایه گذاری همیشه مربوط به هزینه برخی از دارایی های امروز (زمان، پول، تلاش و. ) به امید بازدهی بیشتر در آینده می باشد.
• یک سرمایه گذاری می تواند به هر مکانیسمی که برای تولید درآمد در آینده استفاده می شود، اشاره داشته باشد؛ از جمله اوراق قرضه، سهام، املاک و مستغلات و.

در ادامه مقاله با انواع سرمایه گذاری و جزییات مربوط به آن آشنا می شویم.

الف) انواع سرمایه گذاری از نقطه نظر تماس با سرمایه

انواع سرمایه گذاری را از این نقطه نظر می توان به سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم تقسیم کرد که تعریف آن ها مطابق زیر می باشد:

1. سرمایه گذاری مستقیم یا شخصی

در این روش فرد به طور مستقیم اقدام به سرمایه گذاری می کند و باید تمام مراحل فرآیند سرمایه گذاری را خودش، به تنهایی انجام دهد.

2. سرمایه گذاری غیرمستقیم یا نهادی

در این روش فرد از نهادهای مالی کمک می گیرد. آن ها رابط بین او و طرح سرمایه گذاری هستند. واسطه های مالی از طریق انتشار حق مالی، همراه با تعهدشان و عرضه آن به مشارکت کنندگان، به کسب پول در بازار سرمایه می پردازند و سپس این وجوه را سرمایه گذاری می کنند.

ب) انواع سرمایه گذاری از نقطه نظر افق زمانی

انواع سرمایه گذاری را از نقطه نظر افق زمانی، به طور کلی می توان به سرمایه گذاری های بلندمدت و کوتاه مدت تقسیم کرد.

در سرمایه گذاری کوتاه مدت، مدت زمان مدنظر سرمایه گذار معمولا کمتر از یک سال برای رسیدن به بازده مورد انتظار می باشد. در این نوع از انواع سرمایه گذاری، دستیابی به نقدینگی با سرعت بالایی همراه است. در مقابل، سرمایه گذاری بلندمدت، زود بازده نمی باشد. افرادی که در این نوع از سرمایه گذاری شرکت می کنند، انتظار زیادی برای بازگشت سرمایه فوری ندارند. آن ها دید استراتژیک گسترده تری دارند. این نوع سرمایه گذاری معمولا با ریسک کمتری روبرو می باشد. به علاوه، میزان سود کسب شده در این نوع از سرمایه گذاری، بیشتر است.

ج) انواع سرمایه گذاری های اقتصادی

در داخل یک کشور، رشد اقتصادی به سرمایه گذاری ها مربوط می شود. وقتیکه شرکت ها و سایر نهادها به شیوه های مناسب سرمایه گذاری در تجارت روی می آورند، به طور معمول منجر به رشد اقتصادی می شود.

به عنوان مثال، اگر یک نهاد مالی در تولید کالا مشارکت داشته باشد، ممکن است تجهیزات جدیدی را تولید یا خریداری کند که به آن امکان می دهد کالاهای بیشتری را در مدت زمان کوتاه تری تولید کند. این امر می تواند کل تولید کالای تجاری را افزایش دهد. این افزایش تولید در ترکیب با فعالیت های بسیاری از نهادهای دیگر، می تواند باعث افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور شود.

املاک و مستغلات

وقتی به سرمایه گذاری در املاک و مستغلات فکر می کنید، اولین چیزی که احتمالاً به ذهن شما می رسد، خانه و زمین است. مطمئناً، سرمایه گذاران املاک و مستغلات گزینه های دیگری هنگام انتخاب سرمایه گذاری دارند و همه آن ها اقلام فیزیکی نیستند. به عنوان مثال، خرید سهام شرکت های انبوه سازی نیز نوعی سرمایه گذاری در املاک است.

کالاهای فیزیکی

کالاها به منابع اساسی گفته می شود که ما هر روز از آن ها استفاده می کنیم. این محصولات شامل محصولات کشاورزی مانند ذرت و شکر، منابع مرتبط با انرژی مانند گاز طبیعی و نفت خام و محصولات اساسی مانند آلومینیوم و فولاد است. فلزات گرانبها مانند نقره و طلا نیز در دسته ی کالاها (فلزات) گرانبها هستند.

خرید سهام شرکت ها در بازار بورس اوراق بهادار به منظور کسب درآمد، یک سرمایه گذاری مالی محسوب می شود.

ریسک سرمایه گذاری در بازار بورس می تواند بسیار بالا باشد و کسانی که دانش آن را در این بازار دارند، می توانند با مدیریت ریسک در این بازار فعالیت کنند و بازدهی بیشتری نسبت به سایر دارایی ها بدست آورند. البته دریافت سود، منوط به کسب دانش و آموزش های لازم می باشد.

اوراق بدهی

اوراق بدهی دارایی های مالی هستند که صاحبان آن ها را به جریان پرداخت سود واگذار می کنند. برخلاف دیگر اوراق بهادار، اوراق بدهی به وام گیرنده نیاز دارد تا اصل وام گرفته شده را بازپرداخت کند. نرخ بهره برای تضمین بدهی به اعتبار قابل درک وام گیرنده بستگی دارد.

سپرده بانکی

سپرده های بانکی شامل پول هایی است که برای نگهداری در موسسات بانکی قرار می گیرد. این سپرده ها به حساب های سپرده گذاری مانند حساب های پس انداز، حساب های چک و حساب های بازار پول واریز می شود. دارنده حساب حق دارد وجوه واریز شده را برداشت کند؛ همانطور که در شرایط و ضوابط حاکم بر توافق نامه تنظیم انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری شده است.

صندوق های سرمایه گذاری

صندوق های سرمایه گذاری متعلق به سرمایه گذاران زیادی است که برای خرید جمعی اوراق بهادار استفاده می شود؛ در حالیکه هر سرمایه گذار مالکیت و کنترل سهام خود را حفظ می کند.

ویژگی های یک صندوق سرمایه گذاری عبارت اند از:

• انتخاب گسترده تری از فرصت های سرمایه گذاری
• فراهم کردن تخصص مدیریت بیشتر و هزینه های سرمایه گذاری کمتر نسبت به آنچه سرمایه گذاران می توانند به تنهایی بدست آورند.
• انواع صندوق های سرمایه گذاری شامل صندوق های سرمایه گذاری مشترک، صندوق های قابل معامله در بورس، صندوق های بازار پول و صندوق های تامینی است.

صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت

درآمد ثابت به طور کلی به آن نوع از سرمایه گذاری اشاره دارد که تا زمان سررسید آن به سرمایه گذاران سود ثابت پرداخت می کند.

• سرمایه گذاران مبلغ اصلی را که سرمایه گذاری کرده اند دریافت می کنند.
• اوراق قرضه دولتی و شرکتی، متداول ترین انواع محصولات با درآمد ثابت هستند. برخلاف حقوق صاحبان سهام که ممکن است هیچ جریان نقدی به سرمایه گذاران پرداخت نکنند، می توان پرداخت ها را براساس برخی اقدامات اساسی تغییر داد. مانند نرخ بهره کوتاه مدت، پرداخت های اوراق بهادار با درآمد ثابت از قبل مشخص است.

صندوق سرمایه گذاری در سهام

در واقع این صندوق ها درصد مشخصی از دارایی خود را به سهام شرکت های بورسی و مابقی را به اوراق مشارکت اختصاص می دهند. به این ترتیب ریسک بالاتری به نسبت صندوق های درآمد ثابت دارد و همچنین احتمال بازدهی بیشتر نیز وجود دارد.

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)

صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس را می توان یک دارایی در سبد دارایی هر سرمایه گذار (از مدیران مالی تا یک سرمایه گذار مبتدی که تازه کار خود را شروع کرده‌ است) یاد کرد. همچنین ETF را می‌توان همانند سهام در طول یک روز معاملاتی، معامله کرد.

طرح و برنامه مالی سرمایه گذاری

یک طرح سرمایه گذاری بخشی از یک برنامه مالی جامع است که یک استراتژی سرمایه گذاری را ترسیم می کند تا به شما کمک کند اهداف بلندمدت و کوتاه مدت خود مانند بازنشستگی یا خرید خانه را با در نظر گرفتن موارد زیر برآورده کنید:

• تحمل ریسک
• متنوع سازی و تخصیص دارایی

برنامه های سرمایه گذاری به طور معمول برای کمک به شما در تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری در سهام، اوراق قرضه، پول نقد و املاک و مستغلات، جهت به حداکثر رساندن بازده، طراحی می شوند.

آن ها همچنین به شما انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری کمک می کنند تا از بین طیف وسیعی از انواع سرمایه گذاری های موجود، از جمله سرمایه گذاری های داخل برنامه بازنشستگی تحت حمایت شرکت، یکی را انتخاب کنید.

اهداف سرمایه گذاری

اگر می خواهید یک سرمایه گذار موفق باشید، بیش از همه یک سوال وجود دارد که باید به آن پاسخ دهید و سوال مذکور این است که" چرا من این کار را می کنم؟"

آیا می توانید هر کدام از اهداف فعلی خود را در زیر مشاهده کنید؟

• خرید خانه
• آینده فرزندان
• ذخیره برای موارد اضطراری
• بازنشستگی
• رشد خانواده
• ازدواج كردن
• یک تغییر شغلی
• شروع کار
• تعطیلات شغلی
• .

همه افراد برای سرمایه گذاری به دلیل نیاز دارند. اگر هنگام تنظیم سرمایه گذاری هدف مشخصی در ذهن ندارید، موفق نخواهید شد. دلیل سرمایه گذاری اولین قدم در راه رشد شماست.

جمع بندی

در این مقاله با انواع سرمایه گذاری آشنا شدیم و سرمایه گذاری را از نقطه نظرهای مختلف مانند افق زمانی و یا اقلام سرمایه گذاری می توان به روش های مختلف تقسیم بندی کرد که در اینجا به تعدادی از آن ها اشاره شد. همچنین برای داشتن یک سرمایه گذاری موفق همیشه باید هدف خود را از سرمایه گذاری مشخص کنید. این امر به انتخاب نوع سرمایه گذاری و استراتژی شما بسیار انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری کمک خواهد کرد.

معرفی انواع بازار بورس در ایران

در چند سال اخیر بحث بورس نه تنها بین سرمایه‌گذاران مالی که بین عموم مردم داغ و پرهیاهو بوده است. احتمالا شما نیز در این بحث‌ها بوده‌اید. اما آیا تعریف بورس را می‌دانید؟ می‌دانید انواع بورس وجود دارد؟ شاید بگویید بورس یک نهاد، سازمان‌یافته است که از جمله نهادهای عمده و اساسی در بازار سرمایه به حساب می‌آید. در ادامه با ما همراه باشید تا تعریف ساده‌ای از بورس ارائه کنیم.

بورس در ایران

وقتی از واژه بورس و انواع بورس استفاده می‌کنیم، آنچه در ذهن همه شکل می‌گیرد همان بورس اوراق بهادار است. اما لازم است بدانید که بورس ایران تنها مختص به این بازار نیست. انواع بورس در ایران به چهار دسته تقسیم می‌شود:

البته در دسته بندی انواع بورس، نوع دیگری از بورس با عنوان بورس ارز نیز وجود دارد. خرید و فروش پول‌های خارجی در بورس ارز انجام می‌شود که البته هنوز پای این نوع بورس به بازار ایران باز نشده است.

بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار یک بازار رسمی و دائمی است. در این بورس دسته‌ای از ابزارهای مالی مثل سهام شرکت‌ها و واحدهای تولیدی، تجاری و خدماتی، اوراق مشارکت و دیگر اوراق بهادار مورد معامله قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش بازار سرمایه است.

هر شرکت با نماد بورسی که دارد در تابلوی بورس ظاهر می‌شود و سهام آن در ساعات کاری بازار سرمایه مورد معامله قرار می‌گیرد. شرکت‌های پذیرفته شده و شرکت‌های فعال در بورس به دو دسته “تولیدی” و “سرمایه‌گذاری” تقسیم می‌شوند. شرکت‌های تولیدی با هدف تولید کالای خاصی فعالیت می‌کنند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می‌گیرند. شرکت های دسته سرمایه‌گذاری، نهادهای مالی هستند که کار واسطه گری مالی را انجام می‌دهند. مثل بانک ها، شرکت های تامین سرمایه، هلدینگ‌ها و…

بورس اوراق بهادار خود به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم می‌شود. سازمان بورس سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را بر اساس برخی معیارها به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم می‌کند. معیارهایی مثل حداقل مبلغ سرمایه ثبت شده، حداقل درصد سهام شناور، عدم وجود زیان انباشته، حجم معاملات، حداقل قیمت بازار سهام، درصد حقوق صاحبان سهام، تعداد سهامداران و…شرکت‌هایی که بر اساس این معیار ها وضعیت مساعدی دارند در دسته بازار اول بورس قرار می‌گیرند.

برای آموزش بهتر بورس، ما در مقاله شاخص بورس و ریسک و بازدهی سرمایه‌گذاری در بورس به توضیح برخی از مفاهیم مهم بورس پرداخته‌ایم.

بورس کالا

یکی دیگر از انواع بورس در ایران بورس کالاست. بورس کالا یک بازار متشکل و سازمان‌یافته است که بر محور معامله کالا فعالیت می‌کند. هدف اصلی بورس کالا ایجاد بازاری رقابتی و سازمان‌یافته برای قیمت‌گذاری و تسهیل معاملات نقدی و آتی کالا به گونه‌ای شفاف‌سازی شده است. معاملات در این بورس براساس سازوکار عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد.

در این بازار صاحبان کالا، کالای مورد معامله خود را عرضه می‌کنند. کارشناسان طی ساز و کار مشخصی کالای عرضه‌شده را قیمت‌گذاری کرده و به خریداران ارائه می‌کنند. کالای مورد معامله در این بورس معمولاً مواد خام، مواد اولیه و فراوری نشده هستند. کالاهایی مثل زعفران، زیره، پسته، گندم، شکر و… در بورس کالا ابزارهای مختلفی مثل سلف استاندارد، گواهی سپرده کالایی، قراردادهای اختیار معامله، قراردادهای آتی و … معامله می‌شوند.

هم چنین در این بورس عرضه صندوق‌های کالایی صورت می‌گیرد. این صندوق‌ها اغلب صندوق‌های طلا یا زعفران هستند که واحدهای آن‌ها به شکل ETF در بورس معامله می‌شود.

بورس کالا خود به دو بازار فیزیکی و مشتقه تقسیم می‌شود.

فیزیکی: در این بازار معامله بر سر کالا صورت می‌گیرد

مشتقه: اوراق مشتقه اوراقی هستند که ارزش خود را از دارایی‌های دیگر می‌گیرند. در بازار مشتقه بورس کالا، معاملات بر سر ابزاری مثل گواهی سپرده کالایی که براساس ارزش هر کالا منتشر می‌شود؛ صورت می‌گیرد. مثل گواهی سپرده کالایی سکه، زعفران و…

بورس انرژی

بورس انرژی همچون بورس کالا یک بازار سازمان یافته است که بر محور معامله کالا فعالیت می‌کند. اما اصلی‌ترین تفاوت این‌جاست که در بورس انرژی حامل‌های انرژی و اوراق مبتنی بر آن‌ها جانشین کالای مورد معامله در بورس کالا می‌شوند. به عبارت دیگر این بازار مختص به محور حامل‌های انرژی مثل نفت و مشتقات آن، برق، گاز و انواع آن، زغال سنگ و… است.

بورس انرژی به دو دسته مشتقه و فیزیکی تقسیم می‌شود.

بازار فیزیکی: در این بازار معامله بر سر حامل‌های انرژی مثل برق، نفت و گاز صورت می‌گیرد.

بازار مشتقه: اوراق مشتقه از حامل‌های انرژی ابزار این بازار هستند. قرارداد‌های سلف موازی، قرارداد آتی، قرارداد اختیار معامله از ابزارهای سرمایه‌گذاران حقیقی در این بازار امکان معامله ندارند.

فرابورس

یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع بورس ایران، فرابورس است. شرکت‌های بازمانده از قوانین و ضوابط بازار بورس می‌توانند سهام خود را در فرابورس عرضه کنند. در واقع فرابورس شکل تسهیل شده‌ای از بورس است. امکان عرضه سهام را به شرکت‌هایی که اعتبار، سرمایه، سود‌آوری یا شفافیت کمتری دارند؛ می‌دهد.

فرابورس خود متشکل از شش بازار با عنوان بازار اول، دوم، سوم، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط ( SME) و بازار پایه است.

شرایط و قوانین لازم برای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس آسان‌تر از شرایط لازم برای پذیرش در بورس است. به همین ترتیب شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس راحت‌تر از بازار اول و در بازار سوم راحت‌تر از بازار دوم است. طبق تعریف:

بازار اول فرابورس

بازاری که بیشتر سهام پذیرفته شده در فرابورس را به خود اختصاص داده است. این بازار از لحاظ حداقل سرمایه ثبت شده، سهام شناور، تعداد سهامدارن و شفافیت اطلاعاتی شرایط پذیرش آسان‌تری نسبت به بورس دارد. این بازار ریسکی کمتر از بازار‌های دیگر فرابورس دارد اما به طبع نسبت به معاملات در بازار بورس ریسک بیشتری دارد.

بازار دوم فرابورس

بازاری که مختص به سهام شرکت‌های سهامی عام است. شرایط پذیرش آسان‌تری نسبت به بازار اول فرابورس دارد. به طور مثال شرکت‌های تازه تاسیس و شرکت‌هایی که حداقل تعداد سهامداران لازم را ندارند می‌توانند در این بازار پذیرش شوند و سهام خود را عرضه کنند. معاملات در این بازار ریسکی به مراتب بیشتر از ریسک بازار اول دارد و به افراد محافظه کار پیشنهاد نمی‌شود.

بازار سوم فرابورس

به بازار سوم بازار عرضه هم می‌گویند. اوراق بهادار مختلف که از شرایط پذیرش از بورس و چه بسا فرابورس جا مانده‌اند در این انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری بازار عرضه می‌شود. بلوک سهام شرکت‌های سهامی، حق تقدم خرید این سهم‌ها، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پذیرفته نشده در فرابورس، اوراقی مثل اوراق مشارکت، رهن و اجاره، سهام بی‌نام شرکت‌های سهامی عام و حتی سهام شرکت‌هایی که در مرحله تاسیس هستند در این بازار معامله می‌شوند. معاملات در این بازار ریسک بالایی دارد و تنها به افراد جسور پیشنهاد می‌شود.

در بازار پایه، سهام شرکت‌های سهامی عامی که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شده‌اند و امکان پذیرش در هیچ‌یک از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند، منتشر می‌شود.

بازار پایه

بازار پایه با دیگر بازارهای فرابورس تفاوت دارد. شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار سه دسته هستند.

1. شرکت‌هایی که قصد پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را ندارند اما چون مایل به انتشار اوراق هستند و انتشار اوراق بدون کسب مجوز از سوی سازمان بورس ممکن نیست، این شرکت‌ها وارد بازار پایه می‌شوند.
2. شرکت‌هایی که سابق در بورس یا فرابورس پذیرفته شده‌اند اما بنا به دلایلی تنزل پیدا کرده‌اند (صلاحیت پذیرش در بورس را از دست داده اند).
3. شرکت‌هایی که سازمان آن‌ها را ثبت کرده است اما نه در رده شرکت‌های پذیرفته شده در بورس قرار می‌گیرند نه در بازارهای فرابورس.

بازار پایه به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز طبقه بندی می‌شود. این بازارها براساس شرایط پذیرش، دامنه نوسان قیمت سهام باهم تفاوت دارند.

بازار پایه زرد

• شرکت‌ها با هریک از شرایط زیر در تابلوی زرد پذیرفته می‌شوند:
• شرکت‌هایی که کمتر از 100 روز تاخیر در ارائه اطلاعات لازم جهت افشا دارند.
• شرکت‌هایی که سابقه عدم ارائه صورت‌های مالی آن‌ها بیشتر از 2 بار نباشد.
• دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌های تابلو زرد بازار پایه مثبت ۳ درصد و منفی ۲ درصد در روز است.

بازار پایه نارنجی

• شرکت‌ها با هریک از شرایط زیر در تابلوی نارنجی پذیرفته می‌شوند:
• شرکت‌هایی که بر حسب ضوابط در رده شرکت‌های دسته زرد و قرمز قرار نمی‌گیرند.
• حسابرس مستقل یا بازرس قانونی نسبت به صورت‌های مالی این شرکت‌ها نظر مردود یا عدم اظهارنظر اعلام کند.
• دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌های تابلو نارنجی مثبت و منفی ۲ درصد است.

بازار پایه قرمز

شرکت‌ها با هریک از شرایط زیرعضو تابلوی قرمزهستند:

• شرکت‌های ورشکسته
• شرکت‌هایی که به دستور مراجع منحل شده‌اند.
• شرکت‌هایی که حداقل سه سال است صورت مالی حسابرسی شده ارائه نکرده‌اند.
• دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌های تابلو قرمز مثبت و منفی ۱ درصد است

نکته جالب در خصوص بازارهای پایه حراج‌های معاملاتی هفتگی است. دوشنبه هر هفته از ساعت 12 تا 12:30 انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری حراج معاملاتی در بازار پایه را شاهد هستیم. منظور از حراج تغییر دامنه نوسان در این بازار است. طی این حراج دامنه نوسان قیمت سهام هر سه بازار زرد و نارنجی و قرمز 2 برابر می‌شود. در نتیجه قیمت سهام پذیرفته شده در بازار زرد می‌تواند 6 درصد، در بازار نارنجی 4 درصد و در بازار قرمز 2 درصد افزایش یا کاهش پیدا کند.

بازار ابزارهای نوین مالی

کلیه ابزارهای مالی به غیر از سهام و حق تقدم خرید سهام در این بازار معامله می‌شود. ابزارهایی از قبیل اوراق مشارکت، رهن، اجاره، صکوک، گواهی سپرده بانکی

بازار شرکت‌های کوچک و متوسط ( SME)

SME مخفف small and medium-sized enterprises به معنای بنگاه‌های کوچک و متوسط ، نام بخش جدیدی از فرابورس است. بازار شرکت‌های کوچک و متوسط امکان عرضه سهام را به شرکت‌های نوپا و تازه تاسیس که سابقه انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری فعالیت چندانی ندارند و قصد دارند از طریق سهام تامین مالی دارند؛ می‌دهد.

پذیرش شرکت‌ها در این بازار مستلزم داشتن شرایطی مثل شرایط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و بازارهای اول و دوم و سوم فرابورس نیست. نوپا و کوچک بودن این شرکت‌ها باعث شده تا طرح‌هایی که برای آینده دارند از سوی بورس مورد بررسی قرار بگیرد. نه معیارهایی مثل میزان سودآوری‌، حجم معامللات، حداقل سرمایه و…

کلام آخر

ساعت کاری معامله در بورس روزهای شنبه تا چهارشنبه (به غیر از روزهای تعطیل رسمی) از ساعت 9 تا 12:30 است. ثبت سفارش و پیش گشایش بازار از ساعت 8:30 تا 9 صورت می‌گیرد.

سایت شرکت مدیریت فناوری تهران مهم‌ترین سایت در حوزه بازار سرمایه است. هدف این سایت اطلاع‌رسانی لحظه‌ای و با‌کیفیت به سرمایه‌گذاران و کلیه فعالان بازار سرمایه است. با مراجعه به این سایت شما می‌توانید آخرین تغییرات هر یک از بازارها را مشاهده کنید.

آنچه گفتیم شرحی از انواع بورس در ایران بود. شرط معامله در بازار بورس ثبت نام در سجام، داشتن کد بورسی و عضویت در کارگزاری است. برای شزوع سرمایه‌گذاری مقاله ورود به بورس را بخوانید.

انواع بازار بورس در ایران کدام است؟

همان طور که در مقاله « بازار بورس چیست؟ » توضیح دادیم بازار بورس نهادی قانونمند و ساختاریافته برای خرید و فروش است. بازار بورس ارتباط میان خریداران و فروشندگان را تسهیل بخشیده و فرایند عرضه و تقاضا را منصفانه می‎‌سازد. در همه دنیا، بازار بورس دارای انواع مختلفی است که براساس نوع دارایی و سازوکار هر کدام تعریف می‎‌شوند. در بازار سرمایه و بورس ایران نیز تاکنون 4 بازار بورس ایجاد شده است که در ادامه به توضیح هرکدام می‌پردازیم.

انواع بازار بورس در ایران

هدف مهمی که بازار بورس دارد تامین منابع مالی برای شرکت‌ها و فعالان اقتصادی است و سرمایه‌های راکد را به بخش‌هایی که به سرمایه نیاز دارد، هدایت می‌کند. به همین جهت، برای تامین نقدینگی بخش‌های مختلف اقتصاد، انواع بازار بورس ایجاد شده است.

بورس اوراق بهادار، بورس کالا، فرابورس و بورس انرژی همان بازارهایی هستند که فرصت سرمایه‌گذاری را برای معامله‌گران فراهم می‌کنند. این چهار بازار تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار کشور فعال بوده و با هدف توسعه اقتصادی کشور گام بر می‌دارند.

بورس اوراق بهادار

ریشه پیدایش بورس را باید ایجاد ارتباط میان دارندگان سرمایه و آن‌ها که به سرمایه احتیاج دارند، دانست. بر همین اساس بورس اوراق بهادار بالغ بر 50 سال است که در ایران جای خود را پیدا کرده و فعالیت دارد. اما آغاز فعالیت رسمی آن را می‌توان از سال 1383 دانست. بورس اوراق بهادار را می‌توان بازاری شفاف و با ابزارهای متنوع تعریف کرد که به دنبال ایجاد ارزش افزوده برای ذی‌نفعان است. در این بازار به طور مشخص، انواع دارایی‌های مالی همچون سهام شرکت‌ها و یا اوراق مشارکت معامله می‌شود. در این بازار، نهادهای نظارتی مختلفی بر نحوه معاملات و پذیرش شرکت‌ها نظارت دقیق دارند و افراد زیادی در این بازار فعالیت می‌کنند. ویژگی انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری اصلی بورس اوراق بهادار تهران حمایت قانونی از صاحبان منابع پس‌اندازی و وجود باید و نبایدهای قانونی برای متقاضیان سرمایه است.

بازار بورس اوراق بهادار تهران، چند نوع دارد. بازار اول و بازار دوم که بازار اول نیز دارای تابلوی اصلی و فرعی است. پذیرش شرکت‌ها در هر کدام از این بازار ها نیازمند واجد شرایط بودن آن شرکت است. شرایطی همچون داشتن سرمایه لازم، شفافیت صورت های مالی، حداقل تعداد سهامداران که در زمان پذیرش شرکت ها این شرایط بررسی می‌شود.

بازار بورس کالا

بازار بورس کالا، دو دهه است که به صورت رسمی در کشور ما راه‌اندازی شده است تا با بهره‌گیری از ابزارهای نوین مالی، خرید و فروش کالاهای پایه در بخش‌های مختلف صنعتی، پتروشیمی و کشاورزی در ایران جان بگیرد. در واقع هدف اصلی ایجاد بورس کالای ایران را می‌توان ایجاد بازاری قانونمند به منظور شفاف‌سازی و کشف قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه و تسهیل معاملات آن‌ها به کمک مکانیسم عرضه و تقاضای بورسی دانست.

به عبارتی بورس کالا بازاری است که در آن کالا معامله می‌شود و هر بازاری که کالا در آن معامله می‌شود به نام همان کالا خوانده می‌شود؛ مانند بازار بورس طلا و بازار بورس نفت. پیش از راه‌اندازی رسمی بورس کالا، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی تقابل آزاد عرضه و تقاضا در بازار کالایی را بر عهده داشتند که پس از انحلال این دو سازمان و ایجاد بورس کالا، این وظیفه به صورت رسمی از سوی دولت به بورس کالا سپرده شد. داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه در این بازار صورت می‌گیرد. معاملات بورس کالا در 4 بازار فرعی، بازار کالاهای فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی انجام می‌گیرد.

بازار فرابورس

مقدمات به‌ وجود آمدن شرکت فرابورس ایران در سال 1384 زده شد و بعد از 3 سال و با هدف ساماندهی بازارهای خارج از بورس، فرابورس ایران به عنوان سومین بورس رسمی کشور بعد از بورس اوراق بهادار و بورس کالا، در سال انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری 1387 آغاز به کار کرد.

همان طور که توضیح دادیم، پذیرفته شدن در بازار بورس شرایط و قوانین مشخصی دارد. اگر شرکتی شرایط قانونی برای حضور در بازار بورس را نداشته ولی تمایل به عرضه سهام خود داشته باشد، ‌می تواند در بازار فرابورس فعالیت کند. به همین دلیل شرکت‌هایی که شفافیت عملکردی ضعیف‌تری دارند در بازار فرابورس هستند که ریسک معاملات سهام این شرکت‌ها را نیز افزایش می‌دهد.

بازار فرابورس ایران به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه، دارای 5 بازار کارآمد است. بازار اول، دوم، سوم، بازار پایه و بازار ابزارهای مالی نوین از انواع بازار فرابورس هستند که براساس شرایط خاص هر شرکت و اوراق بهادار، پذیرش در آن ها انجام می‌شود.

در مقاله « بازار فرابورس چیست؟ » اطلاعات کامل‌تری از فرابورس مطالعه کنید.

بازار بورس انرژی

به دلیل وجود منابع انرژی فراوان در ایران، همیشه جای خالی نهادی ساختاریافته برای منابع انرژی دیده می‌شد. به همین علت، چهارمین بورس رسمی کشور به نام بازار بورس کالا، در سال 1391 با هدف کشف قیمت منصفانه و بازاری قانونمند برای حامل های انرژی راه اندازی شد.

در این بازار عرضه کنندگان و متقاضیان، وزارتخانه‌‎های نفت، نیرو، صنعت و معدن و تجارت، شرکت‎‌های ملی نفت ایران، ملی پالایش، پخش فرآورده‌‎های نفتی ایران، ملی صنایع پتروشیمی، توانیر، مدیریت شبکه برق ایران، مدیریت منابع آب ایران و سازمان حفاظت محیط زیست را شامل می‌شود.

سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی در بورس انرژی ایران فعالیت داشته و عرضه‎‌کنندگان عمده در بورس انرژی ایران به حوزه‌های برق و حوزه نفت، گاز، پتروشیمی و سایر حامل‎‌های انرژی تقسیم می‌شوند.

برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مطلب « بازار بورس انرژی چیست؟ » را مطالعه کنید.

کلام آخر

بازار بورس هر کشوری انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری به عنوان یکی از پایه‌های مهم اقتصادی آن کشور است. در بازار بورس ایران، بازار بورس اوراق بهادار، بازار فرابورس، بازار بورس کالا و بازار بورس انرژی براساس سازوکار خود، فعالیت می‌کنند. گفتنی است در بسیاری از کشورها، بورس‌های دیگری همچون بورس ارز نیز فعالیت دارد و ارزهای خارجی در بورس ارز معامله می‌شود. اما این بازار در حال حاضر در کشور ما وجود ندارد. آشنایی با ارکان بازار سرمایه به ما کمک می‌کند در مورد ساختار بورس بیشتر بدانیم و با انتخاب مناسب حوزه سرمایه گذاری، زندگی مالی خود را به درستی پیش ببریم.

انواع روش‌های سرمایه گذاری در بورس (مستقیم و غیرمستقیم)

سرمایه گذاری در بورس را می‌توان به کارزاری تشبیه کرد که برای موفق شدن در آن باید با حداکثر آمادگی وارد شد و هر لحظه منتظر اتفاقات جدیدی بود. می‌بایست مانند یک فرمانده، لشکری از پیاده‌نظام و سواره‌نظام تشکیل داد که هر کدام وظیفه خاص خودشان را به عهده دارند. لشکر شما باید مجهز به ابزارها و تکنولوژی‌های مدرنی باشد که از غافل‌گیری شما جلوگیری کنند.

برای موفق شدن در این نبرد باید استراتژی داشت. استراتژی که ریسک شما را کنترل کند و در عین حال، با نگاهی به آینده، نوید پیروزی بدهد؛ که اگر این اصول رعایت نشود، در بهترین حالت باید منتظر فرسایش تدریجی سرمایه بود.

چرا بورس اوراق بهادار انتخاب خیلی از مردم است؟

با نگاهی به بازدهی بازارهای سرمایه‌گذاری در 20 سال گذشته، این حقیقت آشکار می‌شود که همواره بازار سرمایه، گوی رقابت را از دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری مثل ارز، طلا و مسکن ربوده است. اما سرمایه گذاری در بورس چه ویژگی‌هایی دارد و برای موفق بودن در آن باید به چه اصولی پایبند بود.

به طور خلاصه، بورس اوراق بهادار، بازاری است که سهام شرکت‌های بورسی و فرابورسی در آن معامله می‌شود و هر فرد متناسب با تعداد سهامی که خریداری می‌کند در سود و زیان آن شرکت سهیم خواهد شد. کسب سود در این بازار به دو صورت است. یکی افزایش قیمت سهم (اختلاف قیمت خرید و فروش) و دیگری سود نقدی که هر شرکت با توجه به فعالیتی که در یک سال داشته است، در مجمع عمومی سالیانه تقسیم می‌کند.

هم اکنون بیش از 600 شرکت از 52 صنعت مختلف، در بازار سرمایه وجود دارد که سهام آنها در بورس معامله می‌شود. از طرفی طبق تحقیقی که صورت گرفته بود، در هر ثانیه نزدیک به 3 خبر اقتصادی منتشر می‌شود. هر کدام از این اخبار، می‌تواند روی برخی شرکت‌ها اثر مثبت و روی برخی اثر منفی بگذارد و البته ممکن است روی شرکت‌هایی نیز بی‌تاثیر باشد.

مشاهده این اخبار به تنهایی کار خارق‌العاده‌ای خواهد بود، چه برسد به اینکه اخبار را دید، تحلیل کرد و بر مبنای آن تصمیم به خرید یا فروش سهمی گرفت.

همچنین برای تشخیص زمان اثرگذاری و نحوه این اخبار و رفتارشناسی معاملات، باید شناخت کافی از حوزه‌های مالی مثل اقتصاد و حسابداری و حوزه‌های غیرمالی مثل ریاضی، آمار و کامپیوتر داشت. با محیطی که برای سرمایه گذاری در بورس توصیف شد، قطعا پیگیری دائمی فعالیت این شرکت‌ها و انتخاب بهترین گزینه سرمایه‌گذاری کار آسانی نخواهد بود. البته بورس تنها متعلق به سهام نیست و ابزارهای دیگری مانند انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق با درآمد ثابت و اوراق صکوک نیز وجود دارد که بر تنوع آن افزوده است. به همین دلایل است که با قطعیت می‌توان گفت که سرمایه گذاری در بورس را نمی‌توان به عنوان شغل دوم و درآمد اول، در نظر گرفت.

راه حل کجاست؟

این مطالب گفته نشد تا شما از سرمایه گذاری در بورس دلسرد شوید. دانستن برخی واقعیت‌ها کمک می‌کند تا بدانید قصد ورود به چه بازاری و با چه ویژگی‌ها و ریسک‌هایی دارید.

با این تفاسیر اگر مواردی را که گفتیم در خود می بینید (مهمتر از همه، تخصص و زمان کافی)، انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری این گوی و این میدان.

با دریافت کد معاملاتی از یک کارگزاری، به صورت مستقیم و بدون هیچ واسطه‌ای معامله‌گری را شروع کنید.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم

افراد زیادی با توجه به مزایای سرمایه گذاری در بورس به دنبال ورود به این بازار و کسب درآمد از آن هستند. با این حال تخصص و زمان کافی و همچنین ابزارهای تکنولوژیک برای انتخاب بهترین گزینه سرمایه‌گذاری در اختیار ندارند.

مانند تمام دنیا، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بهترین راه‌حلی است که به این افراد پیشنهاد می‌شود. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به این معنی که پول و سرمایه خود را در اختیار یک تیم یا شرکت متخصص قرار می‌دهند و آن شرکت در ازای کارمزدی که دریافت می‌کند، 24 ساعته در تلاش است که بهترین عملکرد را برای سرمایه تحت اختیارش به دست آورد.

با انتخاب این روش مدیریت سرمایه و نحوه سرمایه‌گذاری را به اشخاصی انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری می‌سپارید که مهارت بالاتری نسبت به شما دارند و با توجه به زمانی که صرف این کار می‌کنند، ‌شناخت بهتری نسبت به بازار و تحولات آن دارند. در نتیجه دغدغه شما از جهت زمان و مهارت، تا حد قابل‌قبولی از بین می‌رود.

انواع روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم

سرمایه‌گذاری از طریق شرکت‌های سبدگردان و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، از مهمترین روش­‌های سرمایه­‌گذاری غیرمستقیم در بورس هستند.

سبدگردانی

در سبدگردانی، سبدگردان مسئولیت سرمایه‌گذاری و به صورت کلی مدیریت سهام و سرمایه را بر عهده دارد و با توجه به اطلاعات و دانشی که دارد، به جای شخص و از جانب او کار خرید و فروش را انجام می‌دهد. سبدگردان با توجه به تغییرات بازار در بازه‌های زمانی مختلف نسبت به خرید و فروش و یا نگهداری سهام تصمیم‌گیری می‌کند. طرح سرمایه‌گذاری طاووس در مدیریت ثروت مانو، به سبدگردانی سرمایه مشتریانش می‌پردازد که برای استفاده از مزایای این طرح می‌بایست حداقل 250 میلیون تومان سرمایه‌گذاری کنید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق سرمایه‌گذاری مجموعه‌ای از اوراق مشارکت، سهام و سایر دارایی‌هاست. در واقع، صندوق سرمایه‌گذاری، مجموعه‌ای از پول افراد مختلف است که یک جا جمع شده و مدیر صندوق وظیفه مدیریت و انتخاب دارایی‌های مختلف متناسب با نوع صندوق دارد. به عبارت دیگر، مدیریت صندوق با دانش و مهارتی که دارد به افراد کمک می‌کند با هر مقدار سرمایه و دانشی که دارند، بتوانند در ابزارهای متنوع بازار سرمایه و دیگر دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری کنند. با این روش شما عضوی از یک صندوق بزرگ می‌شوید و در سود و زیان صندوق، متناسب با سرمایه‌ای که گذاشتید، سهیم می‌شوید. البته هر صندوق شامل ارکانی است که وظیفه اداره و نظارت بر عملکرد صندوق را به عهده خواهد داشت.

طرح سرمایه‌گذاری شاهین و آمین در مدیریت ثروت مانو به اینگونه سرمایه­‌گذاری می‌پردازد.

مزایا و معایب هرکدام از این روش‌ها چیست؟

در سرمایه‌گذاری مستقیم باید دانش، مهارت و زمان کافی برای تحلیل و رصد بازار داشته باشید. با این حال چون خودتان مستقیما و بدون واسطه معامله می‌کنید، کارمزدی برای سود و زیان به مدیر سبد یا صندوق پرداخت نمی‌کنید.

در سرمایه‌گذاری غیرمستقیم با استفاده از سبدگردانی، تمامی مسئولیت را به شخص دیگری واگذار می‌کنید، این شخص به‌صورت اختصاصی سهام شما را متناسب با درجه ریسک‌پذیری‌تان مدیریت می‌کند. در صندوق‌ها نیز، تیمی از افراد حرفه‌ای و ماهر مدیریت این صندوق را برعهده دارند. چون این صندوق مجموعه‌ای از پول افراد مختلف است، بنابراین سرمایه بیشتری دراختیار تیم معامله‌گر قرار می‌گیرد که می‌توانند در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند و در نتیجه ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهند. البته تیم صندوق به‌صورت اختصاصی برای شما کار نمی‌کند و در راستای اهداف صندوق حرکت می‌کند. در پایان شما می‌توانید با توجه به میزان سرمایه، دانش، مهارت و زمانی که در اختیار دارید، در مورد روش مناسب برای ورود به بازار سرمایه تصمیم‌گیری کنید.

معرفی انواع بازار بورس در ایران و ویژگی‌های آن‌ها

بورس این روزها همه‌گیرتر از قبل شده و تقاضا برای سرمایه‌گذاری در آن افزایش یافته است. اما وقتی جایی از بورس و سرمایه­‌گذاری در آن حرف می­‌زنند، احتمالا منظورشان بورس اوراق بهادار است. جالب است بدانید بورس فقط همین نیست و انواع مختلفی دارد، در این مقاله با انواع بازار بورس در ایران آشنا می‌­شویم.­­

تقسیم بندی انواع بازار بورس در ایران

در بحث آموزش بورس در ایران انواع بورس به 4 دسته تقسیم می‌شود که در هر کدام از آن‌ها شرکت‌هایی مشغول به فعالیت هستند. این 4 دسته عبارتند از:

1. بورس اوراق بهادار
2. فرابورس
3. بورس انرژی

البته در جهان بورس ارز هم یکی از انواع بورس است که در آن ارزهای خارجی خرید و فروش می­شوند. اما در ایران، بورس ارز برای معامله و تبادل ارزهای خارجی وجود ندارد و خرید و فروش ارز به صورت دستی و در صرافی­‌ها یا بازار آزاد انجام می‌شود.

در ادامه 4 دسته بورس فعال در ایران را توضیح می‌­دهیم تا با ویژگی‌های هر کدام آشنا شوید. از بورس اوراق بهادار که پرسابقه‌­ترین بورس ایران است تا بورس انرژی که جدیدترین بورس راه‌ ­اندازی شده در کشور است.

بورس اوراق بهادار تهران

در بازار بورس اوراق بهادار سهام شرکت‌­ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید وفروش می­‌شوند و بیشتر سرمایه‌­گذاران بازار بورس، در این بخش از بورس فعال هستند.

در حقیقت هروقت حرف از بورس و بازار سهام می‌شود، منظور همین بورس اوراق بهادار است.

83 سال از فعالیت شرکت بورس اوراق بهادار تهران می‌گذرد، یعنی از اردیبهشت­ ماه سال 1345 که قانون تاسیس بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و به نوعی، پیشکسوت انواع دیگر بورس در کشور محسوب می‌شود. در گذشته معاملات بورس بسیار محدود بود، در حد هفته‌ای یک روز، آن هم در ساعات محدود.

با پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن اینترنت، ساز‌و‌کار معامله انواع بازار بورس برای سرمایه‌گذاری در بورس تغییر کرد و معامله‌های بورسی با استفاده از رایانه یا حتی یک تلفن همراه امکان‌پذیر شد. به این ترتیب شما می‌توانید در بورس اوراق بهادار تهران، معامله‌ سهام شرکت‌های پذیرفته شده در این سازمان را دنبال کنید که تمام این معامله‌ها از طریق کارگزاری و با داشتن کدهای معاملاتی صورت می‌گیرد.

البته برای دنبال کردن این معاملات ابتدا باید در سامانه سجام و کارگزاری‌های مورد تائید سازمان بورس ثبت‌نام کرده تا کد بورسی دریافت کنید. شرکت‌های پذیرفته شده در بورس بر اساس شاخص‌های مختلفی رتبه‌بندی و خرید و فروش می‌شوند.

در حال حاضر معامله‌های بازار بورس از ساعت 9 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته و با دامنه نوسان 5% انجام می‌شوند و از ساعت 8:30 تا 9 پیش گشایش بازار بوده و ثبت سفارش انجام می‌شود. البته بورس در روزهای تعطیل رسمی، تعطیل است.

توجه داشته باشید که برای معامله در بورس اوراق بهادار بی‌گدار به آب نزنید و حتما به تحلیل تکنیکال نمادها توجه کنید.

بازار بورس اوراق بهادار تهران خود به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود، تفاوت این دو بازار در قوانین آن‌ها است. بطوریکه یک شرکت برای ثبت در تابلوی بازار اول باید قوانین سخت‌گیرانه‌تری را نسبت به بازار دوم پشت سر بگذارد.

فرابورس

سهام شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بازار بورس اوراق بهادار راه پیدا کنند، در فرابورس معامله می‌شوند. در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس ساده‌تر از بورس است.

در کشورهای دیگر بازار فرابورس برای خرید ‌و‌ فروش سهام شرکت‌هایی است که شفافیت کافی ندارند یا سودآوری آن‌ها به مراتب کمتر از بازار بورس است.

در ایران، فرابورس از پاییز سال 1388 وارد میدان شد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی شرکت‌هایی است که می­خواهند وارد بازار سرمایه شوند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.

فرابورس خود به بازارهای اول، دوم، سوم و بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز) دسته‌بندی می‌شود و شرکت‌ها بر اساس ریسک سرمایه‌گذاری، شفافیت صورت‌های مالی، میزان بدهی و … در این دسته‌ها قرار می­گیرند.

• بازار الف یا بازار اول که بیشتر سهم‌ها در آن جای دارند، دامنه نوسان 5% و بدون حجم مبناست.
• بازار دوم صرفا شامل سهام شرکت‌های سهامی عام است. سهام شرکت‌های زیان‌ده، تازه‌تأسیس و شرکت‌هایی که با تزریق سرمایه بیشتر، قصد تبدیل از سهامی خاص به عام را دارند در این بازار پذیرفته می‌شوند.
• بازار پایه که خود به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود. بازار زرد دامنه نوسان معاملات مثبت و منفی ۳ درصد دارد و در تابلوی نارنجی، دامنه نوسان انجام معاملات مثبت و منفی ۲ درصد و در تابلوی قرمز، مثبت و منفی ۱ درصد است.

تفاوت بین قوانین بازارهای اول و دوم بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس به شرح جدول زیر است:

البته اگر هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی صف‌­های خرید یا فروش داشته باشند، بازه نوسان هر کدام از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز برای روز معاملاتی بعد تغییر می­کنند و به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد می­شوند.

فرابورس برای افراد بی‌تجربه و تازه‌کار بازار پرریسکی است و تنوع سرمایه‌گذاری، اطمینان از محل سرمایه‌گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام از ویژگی‌های این بازار است.

معاملات سهام در بازار فرابورس هم از شنبه تا چهارشنبه، ساعت 9 صبح تا 12:30 انجام می‌شود. البته از ساعت 8.30 تا 9 صبح امکان سفارش‌گذاری وجود دارد.

بورس کالا

همان طور که از نام بورس کالا پیداست، شما می‌توانید در این بازار سهام کالاهای مختلف را بخرید. در واقع بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود.

در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و… داد و ستد می‌شوند. یکی از مزایای بورس کالا، وجود نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که به این ترتیب تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تاجرین کالا، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند.

این بورس برای کسانی که می‌خواهند از ريسک نوسان كاذب قيمت‌ها در امان باشند یا بالعکس، از نوسانات قيمت استفاده كنند و سود خود را به حداکثر برسانند توصیه می‌شود.

انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌اند از:

قرارداد نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قراردادهای اختیار معامله، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده کالایی.

بورس انرژی

بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. منظور از حامل­های انرژی نفت، گاز، برق و سایر حامل‎های انرژی است.

بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ و با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.

بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.

بورس انرژی دارای دو بازار فعال فیزیکی و مشتقه است که ویژگی‌های این دو بازار ممکن است با هم متفاوت باشند. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار می‌گیرند ولی در بازار مشتقه، اوراق مبتنی بر کالا معامله می‌شوند.

مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه می­توانند نسبت به خرید اوراق اقدام کنند. در معاملات این بازار ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت می‌­شود و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین ­الملل تا ۵ روز کاری بعد دریافت می‌­شود.

خلاصه اینکه انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاص و ویژه‌ای دارد و مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی را ندارند. عرضه­‌کنندگان و خریداران در این بازار ویژگی­‌های خاصی دارند و مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوت­‌تر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار است.

حرف آخر

انواع بازار بورس ایران با 4 دسته­‌ای که دارد، توانسته تا حدودی تنوع سرمایه‌­گذاران در بازار سرمایه را پوشش دهد و سرمایه گذارانی از هر قشر را پذیرا باشد. اما مهمترین بخش این بازار که سرمایه‌­گذاران خرد و مردم عادی بیشتر با آن آشنا هستند، همان بورس اوراق بهادار است.

در سری مقالات آموزشی بخش سهام، تمرکز اصلی روی این بازار است تا با شناخت بیشتر این بازار بتوانیم سرمایه­‌گذاری بهتر و در نتیجه بازدهی بیشتری داشته باشیم.

برای مشاهده جدیدترین تحلیل ها، اخبار سهام عدالت به وب سایت سیگنال مراجعه و یا اپلیکیشن سیگنال را دریافت نمایید.