اختیار خرید (Call option)

قرارداد اختیار معامله سهام در نظام حقوقی ایران

چکیده:
قرارداد اختيار معامله ي سهام، از جمله قراردادهاي مالي است. اوراق مالي كه نماينده ي اين قرارداد اختيار معامله ي سهام است، از اوراق مشتقه ي مالي است كه به عنوان اوراق بهادار در بازار سهام به طور وسيع مورد استفاده قرار ميگيرد و نقش مهمي در كاهش ريسك و توسعه بازارهاي مالي دارد. هدف اصلي اين نوع قرارداد علي الاصول مديريت ريسك در نوسان قيمتهاست، اما در حال حاضر به عنوان يك ابزار مالي در جهت تحصيل سود در بازار سهام نيز مورد استفاده است. به موجب قرارداد اختيار سهام، دارنده ي اختيار (خريدار) حق دارد –ونه تعهد– كه مقدار معيني از كالاي مشخص يا اسناد مالي را (دارايي يا اسناد پايه) با صادركننده ي اختيار (فروشنده) تا قبل از سررسيد (تاريخ انقضا / موعد اعمال اختيار) و به قيمت معيني (قيمت اعمال) معامله نمايد. فروشنده يا صادركننده ي اختيار نيز متقابلا متعهد است همينكه خريدار يا دارنده ي اختيار حق خود را اعمال نمود، معامله را انجام دهد. خريدار، در مقابل اين حق، مبلغي را به فروشنده مي پردازد (قيمت اختيار). قرارداد اختيار خريد را حق خريد (Call Option) و قرارداد ناظر به اختیار فروش را قرارداد حق فروش (Put Option) نامند. موضوع قرارداد اختيار معامله ي سهام حسب مورد، خريد يا فروش كالا يا سهام ذيربط است كه به صورت اوراق بهادارِ قابل معامله صادر ميشود و تا قبل از سررسيد، در بورس قابل معامله است. خريد و فروش اين اوراق تابع “دستورالعمل معاملات قرارداد اختيار معامله ي سهام در بورس” است كه به تصويب هيات مديره سازمان بورس و اوراق بهادار رسيده است. بهاي اوراق بهادار ناظر به قرارداد اختيار معامله سهام در چارچوب بورس و به صورت “تسويه نقدي” يا “نظام جايگزيني” انجام ميشود كه هر دو مكانيسم توسط بورس اوراق بهادار تهران تنظيم شده است. از نظر حقوقي، قرارداد اختيار معامله سهام به موجب قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه 1384 در حقوق ايران شناخته شده، با وجود اين ماهيت حقوقي آن همواره مورد بحث بوده است. به طور كلي، قرارداد مذكور لازم الاجرا و منجز است و در واقع يك تعهد يا قرارداد مستقل است كه طرفين را ملزم ميكند نسبت به خريد يا فروش كالاي موضوع قرارداد اصلي، اقدام نمايند و از اين حيث مانند ساير قراردادهاي خصوصي، تابع قواعد عمومي قراردادهاست. معذلك با توجه به اينكه اصولا اختيار معامله سهام مطابق تشريفات خاصي در بورس مبادله ميشود، ميتوان آن را در شمار قراردادهاي تشريفاتي هم دانست.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

در یک معامله بین خریدار و فروشنده، خریدار می‌تواند با پرداخت مبلغی از پیش تعیین شده، اختیار قراردادی را به دست آورد که طی آن، در هر زمانی در آینده (که محدوده این زمان در قرارداد مشخص می‌شود)، کالای مورد نظر را با قیمتی که در زمان عقد این قرارداد تعیین کرده‌اند، می‌تواند از اختیار خرید (Call option) فروشنده درخواست کند. فروشنده نیز ملزم به احترام به این قرارداد است و باید آن کالا را با همان قیمت تعیین شده در اختیار خریدار قرار دهد.
تعریف قرارداد اختیار معامله در سایت ویکی‌پدیا به این صورت آمده است:
“قرارداد اختیار معامله یا آپشن (option)، (به انگلیسی: call option) قراردادی است، بین خریدار و فروشنده، به‌نحوی که خریدار از فروشنده اختیار معامله، حق خرید یا فروش یک دارایی را در یک قیمت معین، خریداری می‌کند. در اینجا نیز همانند تمام قراردادها، هر طرف، امتیازی را به طرف مقابل اعطاء می‌کند، خریدار به فروشنده مبلغی تحت عنوان حق شرط پرداخت می‌کند، که در واقع همان قیمت اختیار معامله می‌باشد. فروشنده نیز حق خرید یا فروش دارایی مذکور را، در یک قیمت معین، به خریدار اعطاء می‌نماید.”
بر اساس قرارداد اختیار معامله، طرفین برای انجام معامله‌ای در آینده به توافق می‌رسند. معامله به این صورت خواهد بود که خریدار می‌تواند در موعد مشخص شده در قرارداد و با پرداخت مبلغی که در قرارداد ذکر شده، حق خرید یا فروشِ دارایی مندرج را به خود اختصاص دهد. فروشنده نیز، در برابر گرفتن هزینه از پیش تعیین شده و دادن این اختیار به خریدار در زمان عقد قرارداد، حاضر به فروش دارایی مشخص، بر طبق محتوای قرارداد است.
همان‌طور که در تعریف قرارداد اختیار معامله خواندیم، اختیار استفاده از حق خریدار، با خود اوست و هیچ اجباری برای انجام قرارداد را ندارد. اگر خریدار از درخواست حق خود امتناع ورزد و قرارداد را اجرا نکند، مبلغی که برای خرید این حق پرداخت کرده است را از دست می‌دهد. هم‌چنین اگر خریدار بخواهد معامله را انجام بدهد، فروشنده ملزم به قبول معامله و اجرای قرارداد است.

مزیت های قراردادهای اختیار معامله چیست؟

۱٫ اهرم مالی:
یکی از مزایای این نوع قراردادهای از پیش تعیین شده این است که سرمایه‌گذاران می‌توانند با توجه به میزان نقدینگی خود، مدیریت مالی لازم را انجام داده و طی یک دوره ی زمانی مشخص، سود و زیان خریدهای خود را چند برابر کنند.
مثالی برای توان اهرم مالی قراردادهای اختیار معامله:
(یکی از بهترین نمونه‌ها برای مثال در مورد قرارداد اختیار معامله، بازار بورس و سهام شرکت‌های بزرگ است. زیرا به راحتی می‌توان این قابلیت را مشاهده کرد.)
یک خریدارِ مشتاق به خرید سهام شرکت توسعه معادن، اقدام به پرداخت ۱۰،۰۰۰ ریال به عنوان “اختیار خرید” می‌کند. این اختیار خرید همان قرارداد اختیار معادله است. خریدار با این ۱۰،۰۰۰ ریال، اختیار خریدن ۵ هزار سهم شرکت توسعه معادن را در دست گرفته است. که یک قیمت و زمانِ توافقی هم خواهد داشت. یعنی با قیمت ۵،۰۰۰ ریال و زمان سررسید سه ماهه، این اختیار خرید را به دست آورده است.
با گذر زمان و تغییر سود سهام شرکت توسعه معادن، قیمت هر سهم به ۶،۰۰۰ ریال رسیده است.
حال این خریدار (که هنوز فقط “اختیار خرید” را خریده است.) با اهرم کردن این اختیار، مبلغ
(۵۰۰۰-۶۰۰۰) *۵۰۰۰= ۵۰،۰۰۰ ریال سود کرده است و فروشنده سهام شرکت توسعه معادن موظف به پرداخت این هزینه است.

۲٫ سودسازی از نوسانات قیمتی سهم:
زمانی که یک خریدار، اختیار معامله‌ای را در دست داشته باشد، بدون داشتن سهم پایه می‌تواند از سودی که سهم ایجاد کرده است نفع ببرد و همین امر به تنهایی یکی از دلایل علاقه خریداران سهام به قرارداد اختیار است.

۳٫ درآمدزایی:
حال که این اهرم مالی در اختیار یک خریدار قرارداد اختیار معامله قرار گرفته است، او می‌تواند از این فرصت خود بهترین استفاده را ببرد. زمانی که این قرارداد در اختیار یک خریدار است، می‌تواند آن را با قیمت و شرایط پیشنهادی خود، به همان سهام و یا هر سرمایه‌گذار دیگری بفروشد و خود نیز از اصل معامله کنار رود. این روش می‌تواند حتی ریسک مبلغ اولیه ی خریدار را هم از بین ببرد.

۴٫ کمتر کردن ریسک:
چیزی که بیشتر از همه، در راه سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران مشکل ساز می‌شود، پذیرفتن ریسک و خطرِ معامله مورد نظرشان است.
در سرمایه‌گذاری همواره یک ریسک بالقوه ای وجود دارد که بعضا باعث مشکلات و از بین رفتن سرمایه‌های کلان می‌شود ولی دیگر مزیت قرارداد اختیار معامله، کاهش دادن همین ریسک به یک میزانِ حداقلی می‌باشد. و این میزان، همان مبلغ پرداختی برای خرید قرارداد اختیار معامله است.
با این روش، ریسکِ هر معامله از ابتدا کاملا مشخص خواهد بود و بازه این خطر هم توسط خود خریدار تعیین می‌شود، به همین دلیل پوشش ریسک به طور کامل صورت می‌گیرد.

۵. بهره‌گیری از زمان برای تصمیم‌های آینده:
قرارداد اختیار معامله، این امکان را به سرمایه‌گذار می‌دهد تا تنها با پرداخت درصدی از ارزش سهم، قیمت خرید یا فروش آن سهم در آینده را از حالا مشخص کند و تا موعد مقرر بتواند تصمیم مناسبی بگیرد.
۶. فراهم سازی امکان سرمایه‌گذاری متنوع:
اختیار معامله برای سرمایه‌گذار، حکم یک دارایی مجزا دارد و به همین سبب می‌توانند باعث تنوع در سرمایه‌گذاری شود.

دانلود رایگان کتاب آموزش قرارداد اختیار معامله

شرکت بورس کالای ایران یک فایل آموزشی برای افزایش اطلاعات علاقه‌مندان به قرارداد اختیار معامله منتشر کرده است.

اوراق اختیار فروش تبعی و اوراق اختیار معامله چیست؟

آپشن‌ها (اوراق اختیار معامله) نوعی از اوراق مشتقه هستند که، در بازارهای مالی مورد داد و ستد قرار می‌گیرند. هدف از انتشار و معامله این اوراق، کنترل و کاهش ریسک سرمایه گذاری است. آپشن‌ها این حق را به دارنده آن می‌دهند که خرید و فروش یک دارایی را در یک تاریخ مشخص و با قیمت مشخص انجام شود. همانطور که ذکر شد دارنده آپشن مختار است که در سررسید ( یا تا سررسید) یک دارایی را بخرد یا بفروشد و اجبار و تعهدی در این زمینه ندارد ولی در صورت درخواست دارنده اختیار معامله، ناشر موظف و متعهد به خرید یا فروش به نرخ اعمال می‌باشد.

انواع اوراق اختیار خرید (Call option) اختیار معامله

اوراق اختیار معامله، به اوراق اختیار خرید (call option) و اوراق اختیار فروش (put option) تقسیم می‌شوند. اوراق اختیار خرید، به دارنده آن این اختیار و اجازه را می‌دهد تا در یک تاریخ معین (یا تا تاریخ معین) یک دارایی را به قیمت مشخص از ناشر اختیار خرید، خریداری کند. اوراق اختیار فروش به دارنده آن این اجازه و اختیار را می‌دهد تا در یک تاریخ معین (یا تا تاریخ معین) یک دارایی را به قیمت مشخص به ناشر اختیار فروش، بفروشد.

تاریخ اعمال (expiration date) اوراق اختیار معامله

تاریخ سررسید اوراق اختیار معامله را تاریخ اعمال می‌گویند.

قیمت اعمال (exercise price) اوراق اختیار معامله

قیمتی که برای خرید یا فروش دارایی پایه اوراق اختیار معامله در تاریخ سررسید مشخص می‌شود، قیمت اعمال می‌گویند.

دارایی پایه(Underlying Asset)

اوراق اختیار معامله می‌تواند بر روی دارایی‌های مختلف تعریف و منتشر گردد. همانطور که گفته شد اوراق اختیار معامله نوعی اوراق مشتقه می‌باشد. به این دلیل به این اوراق مشتقه می گویند که هویت خود را از یک دارایی دیگر می‌گیرند. به دارایی اصلی که اختیار معامله بر روی آن تعریف می‌شود دارایی پایه می‌گویند. دارایی پایه می‌تواند یک کالا مانند شمش فولاد، یک محصول کشاورزی مانند گندم یا یک دارایی مالی مانند سهام یک شرکت یا حتی یک شاخص خاص باشد.

اعمال اوراق اختیار معامله (exercise)

چنانچه دارنده اوراق اختیار معامله تصمیم بگیرد از اختیار خود استفاده کند و دارایی پایه را به قیمت اعمال بخرد یا بفروشد اصطلاحا گفته می‌شود اوراق اختیار اعمال شده است.

اوراق اختیار معامله آمریکایی و اروپایی چیست؟

جهت اعمال اوراق اختیار معامله دو روش متفاوت وجود دارد . چنانچه دارنده اوراق فقط در تاریخ سررسید اجازه اعمال داشته باشد اصطلاحا به این مدل ، اوراق اختیار معامله اروپایی گفته می شود. در روش دیگه دارنده اوراق اجازه و اختیار دارد تا تاریخ سررسید ( در یک بازه نه صرفا در یک روز مشخص) هر زمان اراده کند اوراق را اعمال کند به این نوع اصطلاحا اوراق اختیار معامله آمریکایی گفته می شود.

هدف از انتشار و معامله اوراق اختیار معامله

فلسفه وجودی آپشن‌ها، کنترل ریسک تولیدکنندگان و فروشندگان کالا است ولی این اوراق صرفا بر روی دارایی‌های فیزیکی و صرفا توسط تولیدکنندگان و فروشندگان کالا مورد داد و ستد قرار نمی‌گیرد، بلکه طیف وسیعی از سرمایه گذاران و معامله گران این اوراق را با هدف کنترل ریسک یا کسب سود از طریق نوسان قیمت‌ها مورد معامله قرار میدهند. بعلاوه این اوراق هم بر روی کالاهای فیزیکی هم روی دارایی های مالی مانند سهام و شاخص‌های بورس منتشر می‌گردد.

اوراق اختیار فروش تبعی

بر اساس تعاریفی که ارائه شد؛ اوراق اختیار فروش تبعی که در بازار بورس ایران منتشر می‌گردد نوعی از اختیار فروش اروپایی است. برخی از ویژگی‌های این اوراق عبارتند از:

• تنها کسانی می توانند این اوراق را بخرند که سهامدار شرکت باشند.
• امکان فروش اوراق تبعی تا سررسید وجود ندارد.
• سقف خرید این اوراق توسط هر شخص در اطلاعیه عرضه این اوراق مشخص می گردد.
• هر شخص به میزانی که این اوراق را می خرد باید سهام شرکت را داشته باشد.
• چنانچه تا قبل از سررسید اوراق اختیار فروش تبعی، شخصی سهام خود را بفروشد و مجددا بخرد امکان استفاده از اوراق تبعی را نخواهد داشت.

با توجه به شرایط بالا، مشخصا انتشار این اوراق با هدف اطمینان دهی به سهامداران خرد، در جهت حداقل سودآوری، همچنین تشویق فرهنگ سهامداری می‌باشد.

نحوه اعمال و تسویه اوراق اختیار فروش تبعی

قبل از انتشار این اوراق، در اطلاعیه ای بنام اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی اطلاعات لازم در مورد این اوراق شامل نماد معاملاتی، دارایی پایه، تاریخ سررسید، قیمت اعمال، سقف خرید هر شخص حقیقی و حقوقی، تاریخ سررسید، حجم کل عرضه اوراق، ناشر، دوره معاملاتی، دامنه نوسان، حداقل حجم هر سفارش خرید و نحوه تسویه و اعمال این اوراق مشخص می‌‍گردد.

عموما تسویه این اوراق به سه صورت می تواند باشد:

الف: تسویه نقدی: در این روش چنانچه دارنده اوراق از اختیار فروش خود در تاریخ سررسید استفاده کند ناشر به قیمت اعمال که در اطلاعیه این اوراق مشخص شده، وجه نقد بحساب دارنده واریز می‌کند و سهام او را خریداری می‌کند.

ب: تسویه مابتفاوت قیمت روز و قیمت اعمال : در این روش، ناشر سهام را خریداری نمی‌کند؛ بلکه به اندازه مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت دارایی پایه در تاریخ سررسید بحساب دارنده اوراق واریز می‌کند.

ج: تسویه مابتفاوت از طریق واگذاری دارایی پایه: در این روش که کمتر کاربرد دارد در تاریخ سررسید ناشر به اندازه مابتفاوت قیمت اعمال و قیمت روز دارایی پایه، دارایی پایه به دارنده اوراق واگذار می کند.

ارزش اوراق اختیار فروش تبعی

باید توجه داشت که این اوراق، حداقل بازدهی را برای دارنده آن تضمین می کند ولی خرید آن به هر قیمتی توجیه ندارد.

بازده خرید این اوراق به شرح زیر است:

(مبلغ پرداختی بابت خرید سهام و اوراق فروش تبعی) / (مبلغ پرداختی بابت خرید سهام و اوراق فروش تبعی- مبلغ دریافتی بابت اعمال اوراق فروش تبعی)= بازده

بنابراین هرچقدر نرخ خرید این اوراق افزایش یابد بازده حاصل از معامله کمتر شده و از یک نرخ بالاتر حتی وجوهی برای خرید وجود ندارد.

مثالی از اوراق اختیار فروش تبعی

در 7 اردیبهشت 1400، صندوق بازارگردانی هلدینگ خلیج فارس اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی، بر روی سهام شرکت پتروشیمی نوری نمود. در اینجا، صندوق بازارگردانی، ناشر و سهام شرکت پتروشیمی نوری، دارایی پایه می‌باشد.

شرایط این عرضه بشرح زیر می باشد:

همانطور که مشخص است تاریخ سررسید اوراق 15 اردیبهشت سال 1401 و قیمت اعمال 73761 ریال می‌باشد. سهامداران این شرکت، می‌توانند تا سقف 30 هزار ورقه از این اوراق را خریداری کنند. در تاریخ انتشار این اوراق، قیمت سهام شرکت پتروشیمی نوری حدود 60.000 ریال بوده است. چنانچه شخصی این اوراق را خریداری کند و تا تاریخ سررسید نگهداری کند، در تاریخ مذکور دو حالت وجود دارد، چنانچه در 15 اردیبهشت 1401 قیمت هر سهم شرکت پتروشیمی نوری کمتر از 73761 ریال باشد، دارنده این اوراق می‌تواند اوراق اختیار فروش را اعمال کرده و سهام خود را به نرخ 73761 به صندوق بازارگردانی خلیج فارس بفروشد. چنانچه قیمت هر سهم پتروشیمی نوری در تاریخ فوق بیشتر از 73761 باشد قاعدتا دارنده اوراق اختیار فروش، سهام خود را می‌تواند به قیمت بازار بفروشد و نیازی به اعمال این اوراق نیست و خود بخود این اوراق باطل می‌گردد. اولین معامله این اوراق در تاریخ 8 اردیبهشت به نرخ 121 ریال صورت گرفت. چنانچه شخص سهام این شرکت را در تاریخ مذکور به نرخ 60.000 ریال خریداری کند و اوراق اختیار فروش را نیز به نرخ 121 ریال خریداری کند، حداقل بازدهی این شخص به ازای هر سهم تا تاریخ سررسید (15 اختیار خرید (Call option) اردیبهشت 1401) برابر است با 22.6 درصد است.

0.226= (60000+121 ) / (60000-121-73761) = بازده

برای سادگی محاسبات کارمزدهای معاملاتی را در نظر نگرفتیم. در عمل با منظور کردن کارمزدهای خرید و فروش، بازده کمی کمتر از 22.6 درصد خواهد بود. در واقع با پرداخت 121 ریال به ازای هر سهم می‌توان بازده حدود 22 درصدی را بیمه کرد. چنانچه در سررسید قیمت هر سهم نوری بیشتر از 73761 ریال باشد بازده شخص بیشتر از 22 درصد خواهد بود.

اختیار معامله چیست؟قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش سهام در بورس

قرار داد اختیار معامله ( option )

اختیار معامله یکی‌از ابزارهای بسیار مطلوب برای کاهش ریسک سپرده گذاری است . با توجه به این که اخیرا مراسم رونمایی از معاملات آپشن برگزار شده‌است و از این به بعد این دسته از معاملات هممیتواند به وسیله سرمایه گذاران انجام شود , تصمیم گرفتیم تا در‌این مقاله اطلاعاتی را در مورد قراردادهای اختیار داد و ستد در اختیار شما قرار دهیم . انگیزه از راه‌اندازی قراردادهای اختیار خرید و فروش ( option ) کاهش ریسک سرمایه‌گذاری , افزایش قدرت نقدشوندگی و آماده آوردن امکان برنامه ریزی های بلندمدت برای سرمایه‌گذاران در بورس است . برای شناخت با این دسته قراردادها در ادامه مقاله با ماهمراه باشید .

قرارداد اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله یک قرارداد دوطرفه بین خریدار و فروشنده است.براساس این قرارداد، خریدار قرارداد حق (نه اجبار) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد.بنابراین براساس این قرارداد، دو طرف توافق میکنند که درزمان آینده معامله ای انجام دهند.نکته اصلی در این نوع قرارداد کلمه اختیار است.یعنی خریدار قرار داد اختیار دارد که آن را اعمال بکند و یا نکند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می آورد. از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، باید آماده فروش دارایی مذکور درصورت تمایل خریدار باشد.

نحوه کارکرد قرارداد اختیار معامله

به طور ساده می توان گفت که در قرارداد اختیار معامله،خریدار با پرداخت مبلغی مشخص،حق اعمال اختیاری آن قرارداد را خریداری میکند.در نتیجه اگر در تاریخ سررسید قرارداد تصمیم بگیرد که آن را اعمال کند،فروشنده باید به تعهدات خود عمل کند.در صورتی هم که خریدار تمایلی به اعمال قرارداد نداشته باشد هیچ الزام و اجباری برای آن وجود ندارد.در مرحله اول شما فقط مبلغ قرارداد اختیار معامله را پرداخت می کنید.مثلا برای سهام شما فقط مبلغ قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش سهام را پرداخت می کنید.در ادامه درباره دو نوع این قرارداد یعنی اختیار خرید و اختیار فروش بیشتر توضیح می دهیم.برای اینکه فروشـندگان اختیـار معامله به تعهد خود عمل کنند، قراردادهـای اختیـار معاملـه در بورس ها مـورد معامله قـرار میگیرنـد. در این حالـت بورس انجام تعهدات فروشـنده اختیار در مقابـل خریـدار اختیـار را تضمین می کند.

اختیار خرید چیست؟

اختیار خرید عبارت است از حقى براى خرید یک دارائى(مثلا سهام) در یک قیمت معین و در تاریخ مشخص. اختیار معامله‌ها در مورد دارائى‌هاى مختلفى مورد استفاده قرار مى‌گیرند.اما بحث ما در این مقاله در مورد اختیار معامله‌ اى است که در سهام انجام مى‌شود.به اختیار خرید call option گفته میشود.

اختیار فروش چیست؟

اختیار فروش، اختیارى است براى فروش یک دارائى مانند سهام در یک قیمت معین و در تاریخ مشخص.از آنجائى‌که اختیار فروش به دارنده آن اجازه فروش سهام در قیمت مشخصی را مى‌دهد، کاهش در قیمت سهام، اختیار فروش را ارزشمندتر مى‌نماید.و برعکس، اگر قیمت سهام افزایش یابد، اختیار فروش کم‌ارزش مى‌شود.به اختیار فروش put option گفته می شود.

قیمت اعمال چیست؟

قیمت اعمال (Strike Price) اختیار خرید و فروش،یک قیمت قراردادی است که در زمان اعمال اختیار معامله، خریدوفروش دارایی مورد نظر به آن قیمت معامله خواهد شد.در واقع قیمت اعمال در یک قرار داد اختیار معامله همان قیمتی است که شما می توانید در صورد داشتن اختیار خرید(مثلا در سهام)،در زمان سررسید سهام مورد قرارداد را به آن قیمت بخرید.ویا در صورت داشتن اختیار فروش،سهام مورد قرار داد را به آن قیمت بفروشید.

مثال : فرض کنید شما اختیار خرید هر سهم شرکتی را امروز به قیمت ۵ تومان خریداری می کنید.قیمت اعمال اختیار خرید ۱۰۰ تومان و سررسید قرارداد ۳ ماه دیگر است.حال اگر بعد از گذشت ۳ماه و در زمان سررسید قیمت آن سهم بیش از ۱۰۰ تومان باشد(مثلا ۱۵۰ تومان) در این صورت شما می توانید اختیار خرید خود را اعمال کنید و سهم را به قیمت ۱۰۰ تومان خریداری کنید.در این صورت شما مجموعا ۱۰۵ تومان برای سهم پرداخت کرده اید،درحالی که قیمت روز سهم ۱۵۰ تومان است.حال اگر در تاریخ سررسید قیمت سهم کمتر از ۱۰۰ تومان بود(مثلا ۸۰ تومان) در این صورت شما اختیار خرید خود را اعمال نمی کنید.با این کار فقط آن ۵ تومانی که برای خرید اختیار خرید پرداخت کرده بودید از بین می رود.حالت عکس این نثال نیز برای قرارداد اختیار فروش صادق است.

انواع قرارداد اختیار معامله

۲ نوع از معروف ترین قراردادهای اختیار معامله،اختیار معامله آمریکایی و اختیار معامله اروپایی هستند.اختیار معامله اروپایی،اختیار معامله هایی هستند که اعمال آنها فقط در زمان سررسید قرارداد،امکان پذیر است.در اختیار معامله اروپایی،خریدار اختیار معامله هیچ گاه قبل از زمان سررسید اختیار معامله،مجاز به اعمال اختیار خرید یا اختیار فروش خود نیست.در حال حاضر اختیار معامله ای که قرار است در بورس ایران مورد استفاده قرار بگبرد از نوع اروپایی است.اما اختیار معامله آمریکایی ،برخلاف اختیار معامله های اروپایی در هر اختیار خرید (Call option) زمانی قبل از تاریخ سررسید قابل اعمال می باشد.

نکته : در حال حاضر قراردادهایی که بورس تهران تعریف نموده است فعلا از نوع «اختیار خرید» می‌باشند . درین قراردادهاسرمایه‌گذاران میتوانند تنها نسبت به دریافت شرایط خرید در نمادهای ایجادشده اقدامنمایند . اخذ موقعیت فروش هم تنها برای بستن موقعیت‌های خرید قبل اخذشده , امکان‌پذیر خواهد بود .
چگونگی اعمال قراردادها به‌صورت غیرخودکار است و دارندگان شرایط بازخرید در صورت تمایل به اعمال , می بایست درخواست اعمال خویش را از روش کارگزار ذی‌ربط و مطابق با قرارداد مشتری – کارگزار , به اتاق پایاپای اعلام نمایند .

اختیار خرید و فروش سهم به چه معناست؟ استراتژی استرادل در قرارداد اختیار معامله

معامله گران در بازار سرمایه همواره به دنبال راهی هستند که ریسک را در معاملاتشان به حداقل برسانند. یکی از روش‌هایی که می توان از طریق آن ریسک معاملات را کاهش داد، اختیار معاملات است. اختیار معامله به دو صورت اختیار فروش و اختیار خرید در دسترس است. سهامداران می توانند با استفاده از اختیار خرید از ریسک معاملات خود بکاهند و با خیال آسوده تری به سرمایه گذاری در بازار بورس بپردازند. با ما همراه باشید تا در ادامه به طور مفصل به تمامی ابعاد اختیار معامله بپردازیم.

تعریف اختیار معامله

اختیار معامله، قراردادی است بین خریدار و فروشنده که در آن، خریدار مبلغ معینی را پرداخت کرده و در قبال آن این اختیار را دارد که در زمان مشخص با قیمت توافق شده، کالای مشخصی را در آینده با فروشنده معامله نماید. در این صورت فروشنده موظف است زمانی که خریدار درخواست می دهد، قرارداد را اجرا نماید.

اختیار معامله، توافقی برای آینده

به طور کلی، قرارداد اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده بوده که تعیین کننده‌ی اختیار معاملات در سهام شرکت‌های مختلف بورسی، بورس اوراق بهادار است.
براساس اختیار معامله، خریدار به عنوان دارنده ی قرارداد، برای اجرای قرارداد کاملا مختار (بدون اجبار و یا تعهدی) است. چنانچه از قرارداد خود منصرف شود، تنها مبلغی که بابت قرارداد پرداخت نموده است را از دست می دهد. از طرفی فروشنده در صورتی که خریدار درخواست نماید، ملزم است قرارداد را اجرا نماید.

اختیار خرید

اختیار خرید در انگلیسی Call Option نامیده می شود، در لغت به معنای خرید به شرط اختیار است. اختیار خرید، قراردادی است که در آن خریدار کالای مشخصی را با قیمت مشخص قبل از موعد تاریخ سررسید حق دارد بخرد ولی اجباری برای خرید نیست.

در قرارداد اختیار خرید، خریدار زمانی که قیمت کالا تا قبل از زمان سررسید بالاتر از قیمت توافق شده در قراداد باشد به سود خواهد رسید. در این زمان است که شخص (خریدار) نسبت به خرید کالا اقدام می نماید. در قرارداد ذکر شده، فروشنده هر زمانی که خریدار تصمیم گیرد که قرارداد را اجرا نماید، موظف است که قرارداد را اجرا کرده و کالای موردنظر را بفروشد.

به مثال زیر توجه کنید:
سرمایه گذاری می‌خواهد قرارداد اختیار خرید شرکت y را خریداری نماید. هر سهم شرکت y در حال حاضر 1100 ریال است. همچنین قیمت سهام در قرارداد برابر با 1300 ریال و زمان سررسید 31 اردیبهشت ماه باشد و ارزش سهام قبل از 31 اردیبهشت ماه به 1650 می رسد. خریدار در این حالت می تواند از حق خود استفاده کرده و سهام را با مبلغ قید شده در قرارداد (1300 ریال) خریداری نماید. در این صورت، خریدار به ازای هر سهم 350 ریال سود می کند. بیایید حالت عکس این قضیه را در نظر بگیریم. زمان سررسید قرارداد فرا می رسد و ارزش سهام هنوز از 1300 ریال بالاتر نرفته است. در این حالت خریدار نه تنها سود نمی کند، بلکه ضرر هم می کند (مثلا هم سهم 1200 ریال باشد، خریدار باید هر سهم را بر اساس قرارداد 1300 ریال خریداری نماید. در این صورت او به ازای هر سهم 100 ریال ضرر خواهد کرد). در این مواقع خریدار از حق خود استفاده نکرده و در موعد قرارداد، باطل خواهد شد.

نماد اختیار معامله خرید

نماد قرارداد اختیار معامله سهام در بورس تهران به روش زیر تعیین می شود:

اختیار فروش

اختیار فروش در انگلیسی Put Option نامیده می شود، در لغت به معنای فروش به شرط اختیار است. اختیار فروش یعنی شخص حق فروش (بدون الزام و حتمی) تعداد معلومی از کالایی را مانند سهام یک شرکت در یک قیمت و زمان معین داشته باشد. درواقع اختیار فروش در مقابل اختیار خرید قرار دارد و شخصی که قرارداد اختیار فروش را خریداری می کند، وضعیت بازار را به سمت کاهش قیمت پیش بینی کرده است.

به مثال زیر توجه کنید:
سرمایه گذاری سهام ایران خودرو را به ارزش 7265 ریال خریداری نموده است. او بر اساس بررسی هایی که بر روس هام انجام داده است، پیش بینی می کند که تا 3 ماه آینده ارزش هر سهم این شرکت به 7150 کاهش پیدا خواهد کرد و به ازای هر سهم 115 ریال سود خواهد کرد. در این شرایط، سرمایه گذار با پرداخت 90 تومان، اختیار فروش سهام ایران خودرو را خریداری می نماید.

چند اصطلاح که در اختیار فروش به کار می رود:

“با قیمت” زمانی به کار برده می شود که قیمت سهام کمتر از قیمت اعمال باشد. در این مواقع پیشنهاد می شود اختیار فروش قبل از انقضا اعمال شود.

“بی قیمت” به زمانی گفته می شود که قیمت اعمال کمتر از قیمت سهام باشد. در این شرایط بهتر است اختیار فروش اصلا اعمال نشود.

“به قیمت” زمانی کاربرد دارد که قیمت سهام برابر با قیمت اعمال باشد.

مزایای قرارداد اختیار معامله

آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.

آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .

اختیار معامله مزایای زیادی دارد. در این بخش به تعدادی از این مزایا اشاره خواهیم کرد.

1– کاهش ریسک: با خرید قراردادهای اختیار معامله یک کالا در عوض خود کالا، ریسک آن معامله کاهش خواهد یافت. درواقع در این نوع معاملات تنها ضرری که معامله گر می تواند داشته باشد، مبلغی است که بابت خرید اختیار معامله پرداخت می کند. به عبارت دیگر، اختیار معامله به عنوان وسیله برای مدیریت ریسک بکار برده می شود تا در مقابل نوسانات نامطلوب قیمتی، ریسک معامله کاهش یابد.

2- کسب درآمد: سرمایه گذار با فروش قراردادهای اختیار معامله خود می تواند درآمد خود را فراتر از بازدهی سهام و سود تقسیمی ببرد. درواقع یکی از ساده ترین راهکارهای معاملاتی همان فروش اختیار معامله است.

3- اهرم مالی: قراردادهای اختیار معامله باعث می شود که سرمایه گذار در قبال نقدینگی کمتر، سود یا زیان چند برابر مبلغ پرداختی داشته باشد.

4- تنوع در پرتفوی:اختیار معامله به عنوان یک کالای مشتقه، می تواند باعث تنوع در سبد سرمایه گذاری سهامدار شود.

5- بکارگیری زمان به منظور تصمیمات آتی: در قراردادهای اختیار معامله، سرمایه گذار می تواند با پرداخت بخشی از قیمت سهم، جریان نقدی خرید و یا فروش خود را ثابت کرده و تا زمان سررسید تاریخ قراداد، تصمیمات درستی را بگیرد.

6- رسیدن به سود از طریق نوسانات قیمتی سهام: در این نوع از قرادادها، سرمایه گذار می تواند بدون خرید سهم پایه، از نوسانات قیمتی آن نفع ببرد.

تعریف مشتقه در اختیار معامله

“مشتقه” بودن یعنی قیمت کالایی به قیمت کالایی دیگر وابسته و یا از آن مشتق شده است. مانند آبمیوه که از میوه مشتق شده است. اختیار معامله هم از اوراق بهادار مالی مشتق شده است. یعنی قیمت آن به قیمت کالایی دیگر وابسته است. انواع مختلفی از اوراق بهادار به عنوان مشتق درنظر گرفته می شود. مانند پیمان های آتی و قرارداد های معاوضه.

چگونگی اعمال اختیار معاملات

نحوه اعمال اختیار معاملات به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

• قرارداد اختیار معامله اروپایی: در این نوع از قراردادهای اختیار معامله، امکان اعمال توسط خریدار اختیار معامله تنها در زمان سررسید قرارداد وجود دارد.
• قرارداد اختیار معامله امریکایی: در قرارداد اختیار معامله امریکایی بر خلاف نوع اروپایی، امکان اعمال از سوی خریدار در هر زمانی از بازه ی زمانی قرارداد تا موعد سررسید وجود دارد.

استراتژی استرادل

در ابتدا به تعریفی کوتاه از استراتژی توجه نمایید. استراتژی در واقع به خرید یا فروش چند اختیار معامله به صورت هم زمان با یکدیگر و یا همراه با سهم پایه موضوع قرارداد گفته می شود. استراتژی در اختیار معامله به عنوان وسیله ای برای پوشاندن ریسک، تنوع بیشتر در پرتفوی و همچنین جهت افزایش سود دهی به کار برده می شود.

یکی از استراتژی‌هایی که در معاملات اختیار معامله به کار برده می شود، استراتژی های ترکیبی متقارن هستند. این نوع از استراتژی‌ها شامل ترکیبی مختلفی از هر دو قرارداد خرید و فروش برای یک سهام خاص می باشد. یکی از رایج ترین استراتژی های ترکیبی اختیار خرید (Call option) متقارن که در این بازار مورد استفاده قرار می گیرد، «استراتژی استرادل» است.

انواع استراتژی استرادل

استراتژی استرادل به دو دسته تقسیم می شود:

1- استرادل خرید: خرید قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش از سهامی با قیمت توافقی و تاریخ پایان مهلت یکسان. در این استراتژی، چنانچه قیمت سهام به قیمت توافق شده نزدیک باشد، شخص ضرر زیادی را متحمل خواهد شد. در مقابل، درصورتی که ارزش سهام حول قیمت توافقی نوسانات شدیدی داشته باشد، سرمایه گذار سود بسیاری در این معامله خواهد داشت.

2- استرادل فروش: فروش قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش با قیمت توافقی و تاریخ پایان قرارداد یکسان. در این نوع استراتژی بر خلاف استراتژی استرادل خرید، درصورتی که ارزش سهام به قیمت توافقی نزدیک باشد، سرمایه گذار سود قابل توجهی به دست خواهد آورد. در مقابل، هرچه دامنه نوسانات سهام بیشتر باشد، میزان ضررهای شخص نیز به همان میزان افزایش خواهد یافت.

آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته در بورس

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته روی لینک زیر کلیک کنید.

تابلوخوانی در کنار تحلیل بنیادی و تکنیکال، بعد سوم بورس است. همه چیز در تابلوی معاملات سهم وجود دارد، اطلاعاتی که شاید در نگاه اول کسی متوجه آنها نشود اما با یادگیری تکنیک های تابلو خوانی و بازار خوانی می توانید به اطلاعات زیادی دست پیدا کنید و بر این اساس معاملات پر سودتری داشته باشید. در کتاب آموزش تابلو خوانی پیشرفته به مطالبی خواهیم پرداخت که در هیچ کلاس یا کتابی به شما آموزش نمی دهند. تکنیک هایی که حاصل سالها تجربه در بازار سرمایه است.