شروط حذف دامنه نوسان
برنامه جدید سازمان بورس برای حذف دامنه نوسان
دامنه نوسان یکی از موضوعاتی است که در بین اهالی بازار سرمایه یکی از دلایل وضعیت فعلی بورس شناخته می‌شود. افزایش یا حذف دامنه نوسان به نظر بسیاری از کارشناسان می‌تواند بورس را از روندهای فعلی خارج کند.
به گزارش مشرق ، دامنه نوسان همواره یکی از مهم ترین شروط حذف دامنه نوسان مشکلات مطرح شده از سوی سهامداران بازار سرمایه، مخصوصا طی یک سال و نیم گذشته بوده است. اینکه دامنه نوسان اصلا باید وجود داشته باشد و یا در صورت وجود چنین دامنه‌ای، میزان آن چقدر باید باشد، همیشه یکی از موضوعات چالش برانگیز در میان کارشناسان بورس بوده است.
در این مدت نیز بارها و بارها کارشناسان متعددی در خصوص مزایا و معایت دامنه نوسان صحبت کرده اند. اما بسیاری از صاحب نظران بازار سرمایه بر این باورند که برای بهبود روند معاملات بورس باید به سمت افزایش دامنه نوسان و در نهایت حذف کامل آن حرکت کرد؛ زیرا روندهای هیجانی مثبت و منفی با وجود دامنه نوسان، باعث انحراف بیشتر معاملات بورس می‌شود.
نوسانات در بورس چگونه کنترل می‌شود؟
تغییرات شدید و ناگهانی در بورس، قانون گذاران در بازارهای سهام را برای پیدا کردن راه حل هایی برای کنترل نوسان های شدید واداشته تا بتوانند مانع بروز بحران های احتمالی شوند.
به طور کلی در بورس های جهان از دو شیوه برای کنترل تغییرات قیمت سهام استفاده می شود. روش اول توقف معاملات است؛ یعنی معامله یک سهم خاص، بر اساس تشخیص مسئولان بازار و به دلیل نوسان قیمت شدید، متوقف می شود. توقف معاملات، روشی است که بیشتر در بورس های اوراق بهادار توسعه یافته دیده می شود و البته به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش دوم، دامنه نوسان یا تعیین کمترین قیمت و بیشترین قیمت برای معامله سهام است. در روش دامنه نوسان، سفارش‌های خرید و فروشی که در خارج از این محدوده قرار گیرند، ثبت نمی شوند و بنابراین، قیمت تنها در محدوده خاصی تغییر می‌کند و نوسان روزانه آن قابل کنترل خواهد بود.
مضرات و مزایای دامنه نوسان
برای دامنه نوسان می توان فوایدی را برشمرد. این فواید و مزایا عبارتند از:
۱- کشف قیمت واقعی: زمانی که قیمت سهام به این حدود نزدیک شروط حذف دامنه نوسان شروط حذف دامنه نوسان می شود و به حد نوسان می رسد معاملات وارد صف های خرید و فروش می شود. این مساله فرصتی را بری سرمایه گذاران ایجاد می کند که پیرامون قیمت سهم و ارزش واقعی آن فکر کنند.
۲- جلوگیری از دستکاری قیمت ها: وجود دامنه مجاز نوسان باعث می شود که سهامدارن بزرگ نتوانند با تغییر قیمت در زمان های مورد دلخواه تغییرات قیمتی مورد نظر خود را ایجاد کنند.
۳- کاهش تلاطم در بازار: واضح است با وجود دامنه مجاز نوسان تغییرات قیمتی سهام محدود شده و فراتر یا کمتر از دامنه نخواهد رفت و این به معنای جلوگیری از بروز تغییرات ناگهانی در قیمت سهام و ثبات بیشتر در بازار سرمایه است
مضرات دامنه نوسان نیز عبارتند از:
۱- تأخیردر کشف قیمت: به این معنا که قیمت ها در همان روز نمی توانند نسبت به اطلاعات منتشر شده واکنش بزرگ نشان دهند، بنابراین قیمت روز سهم قیمت واقعی آن نمی باشد
۲- دخالت در معامله: یعنی باعث عدم بروز قیمت واقعی سهم در هر روز می شود.
۳- سرایت تلاطم: به این معنا که تلاطم قیمت ها دلیل رسیدن به حد قیمتی متوقف شده و در روز کاری بعد به صورت تلاطم اضافی مشاهده خواهد شد.
۴- اثر ربایشی: به اثری گفته می شود که در آن قیمت سهام به نقطه‌ای جذب می شود؛ به عبارت دیگر، وجود دامنه محدود در نوسان مانع از آن م یشود که قیمت ها آزاد باشند و قیمت های سهام مانند آهن‌ربا به محدوده‌های خاصی متمایل می شوند.
تجربه سایر کشورها درخصوص دامنه نوسان
در بسیاری از بورس های دنیا همچون تایوان، تایلند، استرالیا، اسپانیا، مالزی، ایتالیا، ترکیه، فرانسه، کره، ژاپن و ایران، قانونگذاران به منظور کاهش تلاطم بازار و کاهش ریسک و ضرر سرمایه گذاران در اثر تصمیمات احساسی و هیجانی اقدام به وضع دامنه مجاز نوسان نموده‌اند.
در بورس نیویورک، دامنه نوسان ایستا وجود ندارد؛ در بورس ژاپن، بر اساس قیمت سهم، دامنه ایستا و پویای متفاوتی برای هر سهم بر حسب ین، واحد پول این کشور، تعیین می‌شود. یعنی دامنه ایستا و پویا بر اساس قیمت هر سهم به‌صورت واحدی از ین است و به صورت درصدی تعریف نمی‌شود
در بورس های مادرید، قطر، مالزی و ژاپن، هر دو دامنه شروط حذف دامنه نوسان نوسان پویا و ایستا وجود دارد. به عنوان مثال در بورس مادرید برای هر سهم بر اساس نوسان تاریخی دامنه ایستا و پویای مجزایی تعیین می‌شود.
برنامه جدید سازمان بورس برای دامنه نوسان چیست؟
در این بین مجید عشقی، رئیس سازمان بورس درباره بحث دامنه نوسان، می‌گوید: دامنه نوسان به عنوان بحث جدید و مبنایی در بورس تلقی می‌شود که از ابعاد مختلف برخوردار است. در اقتصاد کشور با برخی از ابهام‌ها همراه هستیم که بخشی از آن به موضوع قیمت‌گذاری دستوری و تاثیرات آن در سودآوری شرکت‌ها باز می‌گردد.
وی با بیان اینکه اگر قرار بر حذف یا افزایش یکباره دامنه نوسان باشد، نوسانات و تلاطمات بازار بیشتر می‌شود، ادامه داد: این تلاطمات در بازار، دیگر به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست. سیاست ما این است تا دامنه نوسان به تدریج باز شود؛ اما این اتفاق در ابتدا باید از طرق شرکت‌هایی انجام شود که از ثبات بیشتری برخوردارند و در بازار بازیگران بزرگی دارند.
در ایران از سال ۱۳۸۷ تاکنون این حد نوسان در قیمت سهام وجود دارد. دامنه نوسان در بازار سرمایه از ۲۵ بهمن سال گذشته از مثبت و منفی پنج به مثبت شش و منفی دو تغییر کرد؛ تصمیمی که توسط شورای عالی بورس و با هدف ایجاد تعادل در بازار گرفته شد. البته عمر این تصمیم حدود سه ماه بود و دامنه نوسان از ابتدای اردیبهشت به مثبت شش و منفی سه افزایش یافت و در نهایت از ۲۵ اردیبهشت دوباره دامنه نوسان قیمت همه شرکت‌های حاضر در بورس و فرابورس، متقارن و در محدوده مثبت و منفی پنج درصدی داد و ستد شد.
شروط حذف دامنه نوسان
محمد نصراللهي اقتصاددان، عضو هیات علمي دانشگاه بورس اوراق بهادار تهران روزها و ماه‌های عجیبی را پشت‌سر می‌گذارد. بازدهی هر روز ۵ درصد و بازدهی چندماهه گاه چند هزار درصدی در برخی از نمادها، رشد شدید و چندبرابری شاخص کل در عرض چند ماه و سقوط کم‌سابقه آن در یک زمان کوتاه، صف‌های سنگین خرید شرکت‌های با زیان انباشته در ماه‌های ابتدایی سال که قیمت سهام آنها را طی ۲ تا ۳ ماه چندین برابر کرده، افت شدید قیمت سهام بسیاری از شرکت‌ها در ماه‌های مرداد و شهریور (حتی شرکت‌هایی با بنیادهایی قوی) برخی از اتفاقاتی هستند که موجب نگرانی بسیاری از سهامداران شده‌اند. به همین علت، این روزها سهامداران بورس اوراق بهادار با سوالات زیادی درخصوص دلیل نوسانات ماه‌های اخیر بازار سرمایه و همچنین آینده این بازار مواجهند. البته ضمن اعتقاد به ذات نوسانی بازار سرمایه باید اظهار کرد که تغییرات قیمتی ماه‌های اخیر فراتر از نوسان بوده است.
در این میان، پاسخ‌های فراوانی به این پرسش‌ها و نگرانی‌های مشابه داده شده است. به‌عنوان مثال، عده زیادی معتقدند که رشد فزاینده بازدهی بورس در چند ماه گذشته، به‌دلیل حمایت دولت از بازار سرمایه برای تامین مالی فعالیت‌های دولت بوده و حداقل تا پایان عمر دولت دوازدهم شرایط بازار مناسب خواهد بود. البته گاهی نیز مدیریت نامناسب بازار و فشار بیش از حد به این بازار، تردیدهایی را در مورد این نظر به وجود آورده و همین افراد را به این باور سوق داده که دولت حمایت کافی را از بازار سرمایه به عمل نیاورده است. در این شرایط، عده کثیری از این افراد همواره مترصد خروج کامل از این بازار و به نوعی نجات سرمایه خود بوده و هستند. اگرچه درصورت مناسب بودن شرایط، تمایل به ماندن برای کسب بازدهی بالاتر در این گروه از قدرت بیشتری برخوردار است. گروهی دیگر معتقدند که بازار در ماه‌های ابتدایی سال دچار یک حباب فزاینده شده و هر چه سریع‌تر باید از این بازار خارج شد. به همین علت عده زیادی از این افراد، فعالیت خود را در بازار سرمایه به شدت کاهش داده و عده‌ای دیگر از آنها نیز همواره آماده خروج ناگهانی و سریع از این بازار بوده‌اند. گروه بزرگی از مردم عادی نیز چشم به افراد دو دسته اخیر دوخته و عده‌ای نیز با متاثر شدن از فعالیت کانال‌ها و گروه‌های مجازی مختلف (بدون توجه به صلاحیت آنها) در بازار سرمایه سرگردانند.
همچنین در این اوضاع سرگردانی و به‌خصوص در دوره رشد فزاینده شاخص کل، گروهی از فعالان بازار، با وابستگی‌های مشخص به برخی از ارکان بازار، تلاش کردند تا با مصاحبه‌های هدفمند و جهت‌دار و با توجه به ذات خودمحقق‌کنندگی (Self-Fulfilling Outcomes) بازارهایی همانند بازار سرمایه، مسیرها و نوسانات مورد نظر خود را بر بازار تحمیل کنند تا از این سفره پربرکت منافع بیشتری را تحصیل کنند.
اما چرا شرایط اینگونه است؟ واقعیت‌ها چیست و معضلات کدامند؟
در پاسخ به این سوالات باید توجه داشت که بازار سرمایه ایران از مشکلات ساختاری زیادی رنج می‌برد که معضلات زیادی را در این بازار نمایان کرده است. به‌طور خلاصه، ریشه این مشکلات، نقایص قانون بازار سرمایه مصوب سال 1384 و عدم استقلال کافی شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار و سازمان بورس و اوراق بهادار است که در جای دیگری قابل طرح و بررسی بیشتر است. اما وجود یک چنین مشکلاتی منجر به بروز معضلات آشکار و پنهان زیادی در بازار سرمایه شده است که نمود بارز آن قیمت نادرست سهام شرکت‌ها و شاخص کل (که این شاخص خود از مشکلات زیادی رنج برده و بیانگر شرایط واقعی بازار نیست)، رشد بسیار شدید قیمت سهام بسیاری از شرکت‌ها در برخی از دوره‌های زمانی محدود، نقدشوندگی پایین در مواقع بحرانی بازار، عدم تناسب رشد قیمت سهام برخی از شرکت‌ها با واقعیت فعالیت آنها و بالاخره وجود صف‌های سنگین خرید و فروش در بسیاری از نمادها خواهد بود که البته این معضلات جدای از یکدیگر نیستند و درواقع وجوهی از یک واقعیت بازار فعلی‌اند که می‌توان آن را به عدم تعادل بازار تعبیر کرد.
یکی از وجوه این معضلات پنهان، قیمت نادرست سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده و به تبع آن عدد ناصحیح شاخص کل است که با واقعیت‌های جهانی قیمت دارایی‌ها همخوانی ندارد. درواقع، بازار سرمایه در سال‌های گذشته، به‌دلیل تعداد کم سهامداران حقیقی نسبت به جمعیت کل کشور و همچنین تغییرات شدید در حجم نقدینگی، نرخ تورم و نرخ ارز در کشور و همچنین برخی از مسائل دیگر، نتوانسته به قیمت‌های تعادلی و صحیح سهام شرکت‌ها و طبیعتا شاخص کل دست یابد. در این شرایط، در ماه‌های پایانی سال 1398 و ماه‌های آغازین سال 1399، قیمت‌ها در بازار سرمایه به‌دلیل ورود انبوهی از سرمایه‌گذاران جدید و سیل نقدینگی افزایش یافته در چند دهه اخیر و همچنین، کاهش چندباره در ارزش پول ملی کشور، تمایل شدیدی به حرکت به ظاهر ناآگاهانه و هیجانی به سمت مقادیر واقعی خود داشتند؛ اما به‌دلیل اعمال دامنه نوسان برای قیمت سهام شرکت‌ها و پدیده‌ای نادر در بازارهای سرمایه جهانی به نام دستکاری قیمت از جانب گروهی از فعالان قدرتمندتر بازار، این تمایل شدید به‌صورت صف‌های سنگین خرید حتی در نمادهای زیان‌ده و بعدها در دوران افت بازار به‌صورت صف‌های فروش حتی در نمادهایی با بنیادهایی قوی ظاهر شد.
در این شرایط، اگر چه وجود رفتار هیجانی سهامداران در بازار سرمایه قابل انکار نیست، اما در تفسیر صحیح اتفاقات باید این رفتار را معلول شرایط فعلی بازار نظیر قیمت نادرست و غیرتعادلی سهام شرکت‌ها و شاخص کل، اعمال دامنه نوسان قیمت برای سهام شرکت‌ها و دستکاری احتمالی قیمت سهام برخی شرکت‌ها توسط بخش قدرتمند فعالان بازار و همچنین نبود فعالیت قابل‌توجه و عدم ایفای نقش مناسب از سوی بازارگردان‌ها دانست. در واقع، وجود چنین علت‌هایی است که به رفتارهای هیجانی سرمایه‌های اصلی بازار یعنی سهامداران حقیقی و به‌خصوص تازه‌واردان به این بازار می‌انجامد.
در این شرایط، راه‌حل برطرف کردن این مشکلات چیست و چه باید کرد؟
قبل از پاسخ به این پرسش کلیدی، ابتدا باید به پاسخ به این پرسش پرداخت که تا چه میزان افزایش در قیمت سهام شرکت‌ها و همچنین شاخص کل منطقی و قابل قبول است و جامعه (با فرض عدم دستکاری قیمت‌ها) تا چه میزان باید پذیرای قیمت‌های بالاتر باشد. در واقع، باید تصور درستی از شروط حذف دامنه نوسان عدد صحیح شاخص کل بازار (و به تبع آن قیمت سهام شرکت‌ها) داشت. در این شرایط سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا شاخص 2 میلیون واحدی تحقق یافته در ماه‌های گذشته صحیح است و نباید در صورت وجود حباب در آن از آن ترسید و اگر درست نبوده و نشان‌دهنده واقعیت و عمق اقتصاد ایران نیست، پس عدد صحیح و حقیقی شاخص کل چند است؟ اگرچه می‌توان در پاسخ به این سوال از سناریوهای مختلفی استفاده کرد و استدلال‌های مختلفی را مطرح کرد؛ اما به‌طور خلاصه به‌نظر می‌رسد که با توجه به شرایط، توانمندی‌ها و واقعیت‌های اقتصادی و توجه به میزان عمق اقتصاد کشور، حتی با وجود شرایط فعلی تحریم و مشکلات، (با حفظ و ثبات همه قیمت‌های موجود در اقتصاد و در نرخ ارز موجود) میزان صحیح این شاخص می‌تواند بسیار بالاتر از ارقام فعلی باشد. البته در مسیر دستیابی به این ارقام تعادلی، رشدهای چند صددرصدی و چند هزار درصدی در قیمت سهام شرکت‌ها (همانند موارد متعددی از این رشدها در ماه‌های ابتدایی سال) غیرقابل فهم است و تبعیت بی چون و چرای بازار از این تغییرات و پذیرش تبعات آن غیرقابل‌تصور است.
حال در این شرایط، می‌توان به سوال بالا که راه‌حل برطرف کردن این مشکلات چیست و چه باید کرد، پاسخ صحیح‌تر و واقع‌بینانه‌تری داد. طبیعتا با این طرز تلقی از شاخص کل، این شاخص و همچنین قیمت سهام تعداد زیادی از شرکت‌ها (اما نه همه آنها) در بورس تهران فاقد حباب است و نباید از مواجهه با رشد قیمت سهام این شرکت‌ها و شاخص کل دچار هراس و نگرانی شد. درضمن برای حفظ ثبات و سلامت بازار سرمایه و تسری این ثبات و سلامت به سایر بخش‌های اقتصادی کشور، باید به جلوگیری حداکثری از دستکاری قیمت سهام شرکت‌ها در بازار و همچنین دستکاری در شاخص کل (با تعیین فرمول صحیح) پرداخت. در حقیقت، در صورتی می‌توان دامنه نوسان قیمت را در بورس تهران حذف کرد که فرآیند تعیین قیمت عادلانه و بدون دستکاری قیمتی و براساس مکانیزم صحیح عرضه و تقاضا باشد نه براساس نیازهای مالی فعالان بازار. در این شرایط است که عملکرد اقتصادی صحیح شرکت‌ها می‌تواند متقاضیان سهام آن شرکت را افزایش دهد و از عرضه سهام آن بکاهد. در این صورت، افزایش قیمت سهام این شرکت کاملا منطقی و قابل قبول است و نباید از افزایش این قیمت‌ها و همچنین شاخص کل هراس داشت. همچنین درصورت چنین عملکردی در بازار، قیمت‌ها و شاخص کل دیگر نیازی به استراحت نخواهند داشت.
از طرف دیگر، در شرایط سقوط بازار، توجه به برخی از نکات می‌تواند از حجم مشکلات و هیجانات بازار بکاهد. نکته بسیار پراهمیت در شرایط افت شدید بازار، توجه به بی‌اعتمادی مردم به فعالان و نهادهای بازار در نتیجه مسائلی است که در بالا مورد اشاره قرار گرفته و مهمترین آن، دستکاری قیمت‌هاست و بدون بازگشت اعتماد مردم، حل چنین مسائلی می‌تواند ناممکن یا در حالت خوش‌بینانه دشوار باشد. در واقع، شاید در چنین شرایطی تاکید فراوان بر توانایی فعالان حقوقی بازار چندان مناسب نباشد؛ چراکه با توجه به اینکه بیشترین ضرر در افت بازار را این سهامداران متحمل می‌شوند، به راحتی و به تنهایی قادر به حل یک چنین مشکلاتی نیستند. درواقع باید توجه داشت که این فعالان، فاقد توانایی لازم در این زمینه هستند؛ چراکه آنها سهامداران عمده شرکت‌های بورسی هستند و قادر به عرضه وسیع سهام به بازار هستند؛ اما معمولا به تنهایی از نقدینگی کافی برای خرید سهام در یک بازه زمانی طولانی (که اعتماد سهامداران حقیقی را برگرداند) برخوردار نیستند. البته نباید فراموش کرد که این فعالان بازار، در غیاب یک قانون کارآمد در زمینه دستکاری قیمتی، تاکنون چندان هم نگران این مسائل نبوده‌اند؛ چراکه در تصورات خود، در زمان مناسب و با ابزارهای در اختیار می‌توانند اهداف قیمتی خود در مورد قیمت سهام موردنظر خود را مدیریت کنند. همچنین استفاده از نهاد بازارگردانی هم اگر چه می‌تواند تا حدودی نقدشوندگی را به روزهای منفی بازار برگرداند؛ اما عدم توجه به دستکاری قیمت در این فرآیند و همچنین مسائلی نظیر نحوه تامین مالی این فعالیت‌ها و هزینه این تامین مالی و پایداری آن و علاوه بر آن، نحوه کسب سود صحیح و عادلانه بازارگردانان خود می‌تواند منشأ مشکلات آینده در بازار سرمایه شود. البته به نظر می‌رسد درمورد توانایی مالی این نهاد در نقدشوندگی بازار در شرایط وجود صف‌های بسیار سنگین فروش در روزهای متوالی تردیدهای جدی وجود دارد.
جزییات چگونگی حذف دامنه نوسان در بورس ها
شب گذشته، معاون نظارت بر بازار فرابورس با حضور در لایو اینستاگرامی آخرین وضعیت اطلاعیه‌های تغییر حجم مبنا و تغییر تیک قیمتی و همچنین دیدگاه در خصوص دامنه نوسان را تشریح کرد.
- حذف بدون سقف دامنه نوسان اما مشروط
- تصمیمی جدید برای بازار گردانی: حراج تک قیمتی با دامنه ۴ برابری
- جزییاتی درباره تغییرات تیک قیمتی
- نظر کارشناس: محدودیت آسیب‌زننده است
- فلسفه شروط حذف دامنه نوسان تشکیل بازار پایه
- چالش‌های مهم بازارگردان
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فرابورس ایران، در این برنامه زنده اینستاگرامی معاون نظارت بر بازار فرابورس با اشاره به اینکه حجم مبنا یک ساختار ذهنی درون خود دارد که در قیمت اثر دارد، گفت: در حال حاضر با تغییرات فعلی معاملات سه نماد در بازار پایه روان شده و ۲۰ نماد نیز حجم مبنا یک دارند و منتظر هستیم که معاملات آنها نیز روان شود تا به شرایط قبل برگردند و حجم مبنا به خود بگیرد.
حذف بدون سقف دامنه نوسان اما مشروط
سروش خواجه حق‌وردی با اعلام خبری بسیار مهم گفت: در دستورالعمل بازار گردانی موضوعاتی اضافه شده، ازجمله اینکه اختیار به بورس‌ها داده شده تا ضوابطی تهیه شود که برای نمادهای با بازار گردان، حجم مبنا حذف شود. البته بر اساس ضوابطی که بورس‌ها تهیه و مصوب می‌کنند، نمادهایی که ضوابط را دارند دیگر حجم مبنا نخواهند داشت.
وی توضیح داد: در این موضوع بحث دامنه نوسان است برای نمادهایی که بازار گردان دارند با شرایط هیئت‌مدیره بورس‌ها می‌توانند دامنه نوسان را افزایش دهند و این افزایش هیچ سقفی ندارد، هیئت‌مدیره فرابورس در حال تهیه ضوابط دقیق این موضوع است تا برابر با این ضوابط اجرا انجام شود.
وی با تأکید بر اینکه باید ضوابط اجرای این موضوع بسیار دقیق تنظیم شود تا آربیتراژ مقرراتی ایجاد نشود و سرمایه‌گذاران از افزایش دامنه قیمتی آسیب نبینند، افزود: در مقرراتی که تنظیم می‌شود سعی می‌کنیم هارمونی تابلوها برهم نخورد.
حق‌وردی با اشاره به اینکه در خصوص بازارهای اول و دوم هیئت‌مدیره فرابورس اختیاری برای تغییر مقدار و عدد حجم مبنا ندارد و این اختیار با هیئت‌مدیره سازمان بورس است، گفت: اما در بازار پایه اختیارات کامل است.
تصمیمی جدید برای بازار گردانی: حراج تک قیمتی با دامنه ۴ برابری
وی در خصوص تصمیم دیگر دستورالعمل بازار گردانی اظهار داشت: مقررشده نمادهایی که در دستورالعمل بازار گردانی چند روز صف می‌شوند امکان حراج تک قیمتی بنا به درخواست بازار گردان داشته باشند که این حراج تک قیمتی با دامنه ۴ برابری است و ضوابط این حراج باید توسط هیئت‌مدیره فرابورس تصویب شود.
معاون نظارت بر بازار فرابورس با تأکید بر اینکه بر اساس مصوبه هیئت‌مدیره سازمان بورس، تمام ناشران موظف هستند بازار گردان داشته باشند، گفت: اما در شرایط امروز چالش اصلی نحوه عملکرد بازار گردان است.
جزییاتی درباره تغییرات تیک قیمتی
حق‌وردی در ادامه تغییر تیک قیمتی بازارهای اول و دوم را مورد بررسی قرارداد و اظهار داشت: تیک قیمتی محور اعداد قابل قبول برای بورس‌ها است و در بورس‌های مختلف وجود دارد، علت اجرای تیک قیمتی این است که تجمع سفارش‌ها در نمادهای مختلف مهم است. زمانی که تیک قیمتی در نمادهای با قیمت بالا افزایش پیدا می‌کند، عمق دید بورس‌ها بیشتر می‌شود البته هزینه معاملاتی هم بیشتر می‌شود که این هزینه برای شفافیت است تا غنای بیشتری به دفتر سفارش‌ها داده شود.
نظر کارشناس: محدودیت آسیب‌زننده است
در ادامه لایو اینستاگرامی «بررسی تغییرات جدید در اعمال حجم مبنا» برزو حق‌شناس کارشناس بازار سرمایه به موضوع رفع محدودیت‌های معاملاتی به‌خصوص در بازار پایه فرابورس تأکید کرد.
وی با اشاره به اینکه تصمیم حذف حجم مبنا در نمادهای بازار پایه اقدام مناسبی بود، گفت: درهرصورت هر اقدام محدودکننده‌ای به بازار آسیب می‌زند. قوانین محدود کننده در بازار پایه اشتباه بود. اقدامات اخیر فرابورس بسیار خوب است. هرچه قدر قوانین محدود کننده برای بازار حذف شود، بازار پویاتر می‌شود.
وی که معتقد است بحث باز شدن دامنه نوسان اگر فقط در برخی نمادها اجرایی شود، ممکن است بازار را دچار چالش کند، ادامه داد: هرچند که دامنه نوسان برای بازار سرمایه ما لازم است اما باید به سمت حذف آن حرکت کرد. نوسان گیران و سفته‌بازان به سمت بازار پایه حرکت کرده بودند، نوسان‌گیران به کارایی و پویایی بازار سرمایه کمک می‌کنند. باید اجازه داد نوسان‌گیران به بازار پایه بازگردند با نوسان ۱۰ درصدی این بازار پویایی بیشتری داشت، اگر حجم مبنا را از بازار پایه حذف کنیم این بازار پویاتر خواهد شد.
فلسفه تشکیل بازار پایه
حق‌وردی در پاسخ به موارد مطرح شده از سوی این کارشناس بازار سرمایه گفت: افزایش دامنه نوسان پیش‌شرط‌های زیادی لازم دارد. در بازارهای ب و ج که بحث باز بودن دامنه نوسان قبلاً وجود داشت رفتارهای به شدت متناقض دیده می‌شد.
وی با اشاره به فلسفه تشکیل بازار پایه گفت: بازار پایه ایجاد شد تا نقل و انتقال سهام شرکت‌های اخراجی از بورس شفاف شود و همچنین شرکت‌هایی که نمی‌توانند وارد بورس شوند، سهام خود را در این بازار معامله کنند. این بازار شفافیت اطلاعاتی متفاوتی دارد و شناوری و نقد شوندگی این بازار هم خیلی با سایر بازارها تفاوت دارد.
چالش‌های مهم بازارگردان
حق‌شناس هم با اشاره به دستورالعمل بازار گردانی خطاب به حق‌وردی گفت: چرا فقط از بازار گردان انتظار داریم نقد شوندگی را حفظ کند، بازار گردان باید در نماد تعادل ایجاد کند، اختیارات بیشتری باید به بازار گردان داد تا تعادل بخشی به نماد بدهد و مانع نوسان‌های شدید شود.
در ادامه حق‌وردی با اشاره به اینکه در حال حاضر یک چالش مهم وجود دارد که بازار گردانی بیزینسی سودآور است یا خیر، گفت: هرچه قدر بازار مشتقه فعال‌تری داشته باشیم بازار گردان می‌تواند معاملات خود را برای بازار فیوچرز مدیریت کنند که این چالش مهمی است، چالش دیگر هم موضوع دامنه نوسان برای بازار گردان است که آن هم در حال بررسی است، بحث «Short Sell» هم موضوعی است که می‌تواند کمک قابل توجهی برای بازار گردان باشد.
حذف دامنه نوسان راه نجات بورس
به گزارش الفباخبر به نقل از دنیای اقتصاد، محمدامین خدابخش : بازار سرمایه در پنجمین دهه از فعالیت خود همچنان به کودکی می‌ماند که از بدیهی‌ترین پیش‌شرط‌های بلوغ بی‌بهره مانده است. همین امر سبب شده است تا در تمام سال‌های گذشته بیش از آنکه شاهد توسعه این بازار باشیم، تنها شاهد افزایش رقم‌های شاخص کل و رشد تعداد فعالان بازار سهام بوده‌ایم. فقر سازوکارهای مسنجم و همزمان با آن محدودیت‌های خودساخته‌ای چون دامنه نوسان سبب شده است تا زمینه شکل‌گیری ابرنوسان‌ها چه در مسیر صعودی و چه نزولی فراهم شود. محدودیتی که در همان ثانیه‌های ابتدایی پیش‌گشایش، صف‌های خرید و فروش را سنگین کرده و نقدشوندگی بازار سهام را به شدت کاهش داده است. در این میان نظرسنجی کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران از مدیران این نهاد، حکایت از اجماع دسته‌جمعی به آثار نامبارک این محدودیت قدیمی و تمایل به باز شدن دامنه نوسان سهام دارد. با این حال سیاست‌گذار بورسی همچنان بر حفظ این محدودیت خودساخته اصرار می‌ورزد.
بیشتر بخوانید:
بازار سرمایه از جمله بازارهایی است که همواره حساسیت بالایی نسبت به تغییر قوانین و در مجموع ریسک قانون‌گذاری از خود به نمایش می‌گذارد. این بازار که در طول سال‌های گذشته خود را با تغییرات بسیاری وفق داده و هرچند محدود به سمت توسعه پیش رفته، همواره از جانب برخی قوانین دست و پاگیر مانند دامنه نوسان و حجم مبنا تهدید می‌شود. نظرسنجی کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در حال حاضر حکایت از آن دارد که بیشتر مدیران عضو این نهاد با توجه به آثار نامبارک این محدودیت قدیمی، افزایش دامنه نوسان و تسهیل موانعی که در شروط حذف دامنه نوسان شروط حذف دامنه نوسان مسیر معاملات ایجاد کرده را برای بهبود وضعیت عرضه و تقاضا در بازار سرمایه، کاهش نوسانات، افزایش نقدشوندگی و جمع شدن صف‌های خرید و فروش موثر می‌دانند. بدیهی است که وقوع چنین امری می‌تواند به کلی چهره بازار سرمایه را دگرگون کند و بازار سهام را از یک بازار صف‌نشین به بازاری تحلیلی و عمیق‌تر تبدیل کند.
امروزه در بازارهای مالی قوانین از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. بازارها همواره بر اساس احتیاج جوامع شکل می‌گیرند و همین امر سبب می‌شود تا به مرور با پیچیده‌تر شدن شبکه معاملات و ارتباطات میان ذی‌نفعان بازار نظم‌دهی به فرآیندهای معاملات نیازمند پیچیدگی بیشتری باشد. دقیقا به همین دلیل است که تمامی بازارها در بطن خود دارای عرف‌ها و قوانینی هستند که همسو با این پیچیدگی‌ها افزایش می‌یابند و سعی در آن دارند تا پاسخگوی نیازهای معمول در زمینه وجودی خود باشند. با این حال در این میان بسیاری از قوانین نیز هستند که یا از بدو شکل‌گیری با دیدی اشتباه تدوین شده‌اند یا به مرور زمان با تغییر چارچوب‌های رفتاری و نیازهای تازه کارکرد خود را از دست می‌دهند.
در چنین حالی تغییر قوانین به محض بازشناسی آنها در شرایط جدید مساله‌ای است که در هر ساختار تصمیم‌گیری به سرعت در دستور کار قرار می‌گیرد تا با حذف یا تعدیل آن با نیازهای موجود راه برای رسیدن بازار به کارآیی هرچه تمام‌تر فراهم شود و بهبود کارکردهای بازار در جهت تقویت جایگاه دارایی و بازار مربوطه عمل کند. بدون شک پیگیری چنین وضعیتی نه تنها به نفع ذی‌نفعان محدود به یک بازار است بلکه راه را برای استفاده بهتر از ظرفیت‌های موجود در اقتصاد کلان هموار می‌کند.
در ایران نیز اگرچه در ورطه سخن سعی بر آن است تا با رصد دائمی قوانین راه برای افزایش کارآیی بازار فراهم شود و جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد ملی ارتقا یابد، با این حال در مقام عمل شاهد آن هستیم که محدود ماندن به ذهنیت‌های کهنه و اصرار بر اشتباهات پیشین در برخی زمینه‌ها ادامه دارد و هر چقدر هم که کارشناسان و فعالان بازار به انتقاد از این قوانین می‌پردازند، راه به جایی نمی‌برند. یکی از این قوانین که طی سال‌های اخیر از عقلانیت بازار کاسته و راه را برای ویژه‌خواری (به اصطلاح پروژه کردن سهم) در بازار سهام فراهم کرده وجود حجم مبنا و محدودیت دامنه نوسان است که راه را بر افزایش کارایی در بازار یاد شده بسته است.
زیر پوست میش
اگر بخواهیم دیدی دقیق‌تر از وضعیت بازار سهام در طول سالیان اخیر ارائه دهیم، ذکر این نکته ضروری است که در طول دهه‌های قبل روند آهسته اما پیوسته بازارهای مالی در کشور بر مشکلات زیادی فائق آمده است. این بازار در طول تمامی این سال‌ها از یک بازار پیش پا افتاده به بازاری بزرگ مبدل شده که بیش از ۵۰ میلیون ذی‌نفع دارد و ضمن داشتن ابزارهای متعدد در شاخه‌های سهام، اوراق بدهی و کالایی تغییرات عمده‌ای را شاهد بوده است.
با این حال وجود برخی ساختارهای معیوب و نبود اهتمام به مدیریت علمی سبب شده در تمامی این سال‌ها شاهد بروز حواشی باشیم که نه در شأن بازار سرمایه است و نه در حد ماهیت آن. یکی از این مشکلات هیجان‌های کاذب خرید و فروش است که در زمان داغ شدن معاملات در یک نماد و ورود حجم قابل توجه به آن شکل می‌گیرد. این مشکل اگرچه در طول سه سال اخیر به دلیل بروز رونق دور از انتظار و سپس ریزش یکباره قیمت در چهارماه اخیر بیشتر به چشم آمد با این حال مشکلی است که در طول تمامی این سال‌ها وجود داشته و حتی در زمان رکود بازار نیز گریبانگیر مردم به خصوص سهامداران عادی بوده است.
در این میان اگرچه نگاه تیم‌مآبانه دولت‌ها و دستگاه‌های تصمیم‌ساز همواره از مهمترین مشکلات فعالان اقتصادی است و محدود به بازار سرمایه نمی‌شود اما به نظر می‌رسد بعد از گذشت دو دهه از وجود سازو کارهای حجم مبنا و دامنه نوسان وجود این قوانین مشکل‌ساز که تنها در ایران وجود دارد به امری آزاردهنده بدل شده است. اینکه بازارها به خصوص بازار سهام تا چه زمانی باید چوب کنترل و نگاه حمایتی را بخورند مشخص نیست اما چیزی که مشخص است این قوانین هرچه که باشند کارکرد حمایتی ندارند و از عمق تحلیلی بازار می‌کاهند.
مدیریت در پناه لجاجت
مدیران چه می‌گویند؟
براساس آنچه در نظرسنجی از مدیران عامل نهادهای مالی عضو کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران درخصوص دامنه‌نوسان به عمل آمده است، اکثریت قاطع، با افزایش دامنه نوسان موافق بوده و آن را عامل افزایش نقدشوندگی، حذف صف‌های خرید و فروش (هیجانی در بازار) و حتی کاهش نوسانات بازار می‌دانستند. نتایج این نظرسنجی از آن جهت قابل تامل است که می‌تواند به راحتی برخی از تصورات موجود در میان فعالان بازار را به چالش بکشد و اجماعی کارشناسی را علیه مخالفان حذف دامنه نوسان پدید آورد.
اگرچه در طول ماه‌های اخیر زمزمه‌هایی مبنی بر حمایت از دیدگاه کاهش دامنه نوسان در بازار سرمایه مطرح شده است اما می‌توان این‌طور قلمداد کرد که افت دامنه نوسان در میان مسوولان بازار سهام چندان طرفدار ندارد چراکه مطابق با دیدگاه مدیران حاضر در نظرسنجی آنها نیز می‌دانند دمیدن بر محدودیت‌های موجود مسیری به جز کاهش اعتماد عمومی به بازار سهام و رویگردانی سرمایه‌های خرد از این بازار نخواهد داشت. به گفته این مدیران باز شدن دامنه نوسان به اندازه مورد نظر بازارگردان در هر نماد، بهترین راهکار برای افزایش نقدشوندگی و حذف صف‌های خرید و فروش در شرایط فعلی بازار است.
شجاعت شرط حذف دامنه نوسان از بورس
1399/11/18
مدیرعامل کارگزاری بانک شهر گفت: بازگشت EPS به تابلو موجب برطرف شدن مشکل خاصی نمی‌شود، اما هشداری است برای سرمایه گذار که در خرید دقت کنند.
به گزارش فراسرمایه ، کارگزاری بانک شهر به تازگی در عرصه مدیریتی دچار تغییر تحول شد و سکان هدایت این کارگزاری را “محمد گودرزی” بر عهده گرفت. گودرزی مدیرعاملی کارگزاری آریا نوین، مدیر معاملات کارگزاری صنعت و معدن و مدیر آموزش و بازاریابی کارگزاری تامین سرمایه نوین را در سوابق خود دارد.
بر همین اساس برای آشنایی مخاطبان از نظرات مدیریت جدید بانک شهر درباره بازار سرمایه و همچنین برنامه های مدنظر مدیریت جدید برای این کارگزاری، گفت‌وگویی با “محمد گودرزی” انجام داده که در زیر می خوانید.
تسعیر نرخ ارز در تجدید ارزیابی بانک‌ها چه میزان اثرگذار است؟
گودرزی: هر اتفاقی که در قیمت سهام تغییر ایجاد کند باید ماهیت آن دیده شود، حتی نرخ ارز اگر تاثیر مثبتی بر روی سهام بانک و ارزش دارایی‌ها داشته باشد اتفاقی تکرار ناشونده است لذا عملیات بانکداری بانک باید مورد توجه قرار بگیرد، در مقطعی نرخ تسعیر ارز و تجدید ارزیابی‌ها موجب شد توجه بازار به یکسری از شرکت‌ها که زیان انباشته زیادی داشتند بیشتر شود و موجب رشد زیاد سهامشان شد.
اما باید توجه داشت عملکرد شرکت و تکرار شوندگی سود، بسیار مهم است و اینکه یکبار نرخ ارز آزاد شود زیاد در عملیات بانک مهم نیست بلکه عملیات بانکداری باید رونق داشته باشد این دیدگاه موجب می‌شود سهامداران در رشدهای هیجانی بی گدار به آب نزنند و یا در ریزش سرمایه خود را از دست ندهند.
کاهش سود نرخ بانکی چه میزان می‌تواند به سوق دادن نقدینگی به بازار سرمایه کمک کند؟
گودرزی: قطعا کاهش نرخ سود بانکی موجب می‌شود سرمایه به سمت بورس بیاید، با بالا بودن نرخ سود بانکی “فری ریسک” افزایش می‌یابد که می‌تواند موجب بروز اتفاقات بدی باشد، نخست اینکه هزینه پول بالا می‌رود و سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی نیز که می‌توانست از تسهیلات بانکی تامین شود هزینه بر شود و اگر بخواهد پول در بانک‌ها دپو شود نیزموجب می‌شود بازارهای دیگر جذاب نشود.
طبق قوانین بانک‌ها نباید بنگاهداری کنند بلکه پول باید به سمت تولید حرکت کند، با رونق تولید هم بانک‌ها سود می‌برد و هم بازار سرمایه منتفع شده و هم رشد می‌کند بدون اینکه همانند سایر بازارها به تورم دامن بزند.
ممکن است در کوتاه مدت بانک‌ها از کاهش نرخ سود بانکی استقبال نکنند، اما در میان مدت و بلندمدت نفع آن به همه خواهد رسید و گردش پول موجب می‌شود بانک نیز منتفع و تورم نیز کنترل شود.
زمانی برخی اقتصاددان‌ها معتقد بودند رشد بازار موجب رشد تورم می‌شود شما با این نظر موافقید؟
گودرزی: در اصل وجود تورم موجب افزایش رشد بازار سرمایه شد، در حالی که در بخش تولید شرکت‌ها اتفاق خاصی نیفتاد، اما رشد بازار سرمایه به دلیل افزایش روز دارایی شرکت‌ها وتورمی که در تولیدات آنها بود اتفاق افتاد و افت فعلی بازار سرمایه نیز ناشی از اصلاح انتظار تورمی در بخش نرخ ارز است که صورت گرفته است.
بازار سرمایه معمولا آینده را معامله می‌کند زمانی که انتطار می‌رفت دلار افزایش قیمت داشته باشد بازار رشد خوبی داشت، اما در حال حاضر نیز که بازار اُفت کرد نرخ دلار را ۲۰ هزار تومان دیده است، اما از این پس اگر ریزش دلار بخواهد موجب ریزش شاخص شود، هیجانی خواهد بود.
در حال حاضر نیر با دلار ۲۰ هزار تومان سهم‌های بنیادی خوبی می‌توان یافت که جلوی ریزش بیشتر بازار را خواهد گرفت، هر چند رشد بازار در آینده شارپی نخواهد بود، اما این رشد وجود خواهد داشت.
هر بازاری یک دوران رشد و دوران رکود دارد امیدوارم در مقطع فعلی بازار از رفتارهای هیجانی پرهیز کند، در آینده نه باید رشد بالا ونه ریزش زیاد از بازار انتظار داشت بلکه بازار یک رشد متعادل خواهد داشت که بازدهی آن از سایر بازارها بهتر خواهد بود.
آیا در بازه زمانی فعلی حذف دامنه نوسان و حجم مبنا اقدام درستی است؟
گودرزی: برخی از تصمیمات بزرگ است و هر مدیری جرات تصمیم گیری درباره آن را ندارد اینکه دامنه نوسان باقی بماند یا نه، باید تصمیم گیرنده آن جرات زیادی داشته باشد برای گرفتن آن، اما به نظر من در حال حاضر با توجه به نوسان و هیجان فعلی بازار و اینکه هنوز بازار به طور کامل حرفه‌ای نشده، بودن اینگونه ابزارهای نظارتی برای بازار مهم است.
در برخی سهم‌ها که پس از مجامع یا افشا بدون دامنه نوسان بازگشایی می‌شوند بعضا رفتارهای هیجانی مشهود است و اگر دامنه نوسان نباشد ممکن است این هیجان به سایر سهم‌ها نیز تسری پیدا کند و کنترل آن دشوار خواهد بود، اما باید به این سمت حرکت کرد، اما باید قبل از آن یک بلوغی برای بازار ایجاد کنیم و به بازارگردان، شرکت‌های سرمایه‌گذاری عمق بدهیم و پس از آن به سمت حرفه‌ای شدن حرکت و محدودیت‌ها را کاهش دهیم، اما در شرایط فعلی اینکار به صلاح نیست و فردی هم جرات اجرای آن را در چنین شرایطی ندارد.
برخی معتقد به اجرای دامنه نوسان نامتقاران هستند در این باره چه نظری دارید؟
گودرزی: دامنه نوسان همانند یک داروی مسکن عمل خواهد کرد همانند زمان شهادت سردار سلیمانی، اما اگر بازرگردان حرفه‌ای وجود داشت در همان مقطع نیز نیاز به این اقدام نبود، اما اگر در همان مقطع دامنه کاهش نمی‌یافت شاید هیجانات موجب زیان به بازار می‌شد، به عنوان مسکن مقطعی ابزار مناسبی است، اما کماکان تا زمانی که رفتار هیجانی وجود دارد و بازار به بلوغ نرسیده همین نظارت‌های مقطعی شاید چاره درمان باشد.
پس از دو سال شرکت‌ها مجددا ملزم به ارائه EPS شدند این موضوع چه تاثیری بر بازار خواهد داشت؟
گودرزی: توصیه بنده به افرادی که می‌خواهند وارد بازار شوند این است که حتما بازار را بشناسند، اما کمترین خاصیت EPS این است که افرادی عامی در شرکت‌هایی که زیان ده هستند سرمایه گذاری نمی‌کنند و علاوه بر آن می‌تواند یک ابزار مقایسه‌ای برای افراد حرفه‌ای باشد، بازگشت EPS به تابلو موجب برطرف شدن مشکل خاصی نمی‌شود، اما هشداری است برای سرمایه گذار که در خرید دقت کنند.
بی اعتمادی بوجود آمده در بازار چگونه برطرف می‌شود و چگونه می‌توان مجددا اعتماد سهامداران را جلب کرد؟
گودرزی: اگر بازار چند روز مثبت باشد اعتماد از دست رفته به بازار بر خواهد گشت، اما مهمترین عواملی که می‌تواند به بازگشت اعتماد کند عدم نوسان در تصمیم گیری‌ها است، متولیان سرمایه گذاران را به داشتن دید میان مدت و بلند مدت تشویق می‌کنند، اما به عنوان مثال در حالی که حد تضمین اعتبارات کارگزاری را از ۷۰ درصد به ۱۰ درصد کاهش می‌دهند، سرمایه گذار وادار به عکس العمل هیجانی می‌شود تا دید خود نسبت به سرمایه گذاری را تغییر دهد، اما بلافاصله با کوچکترین مشکل مجدد حد تضمین افزایش می‌یابد، با این رویکرد سهامدار چه میزان می‌تواند اعتماد کند که تغییرات متوالی قوانین ادامه پیدا نکند، سیاسی شدن بازار نیزعامل مخربی است و دید حاکم سرمایه گذاران را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به اتخاذ تصمیمات هیجانی می‌شود.
کارگزاری بانک شهر برای آینده چه برنامه‌هایی در دست اقدام دارد؟
گودرزی: با توجه به جامعه آماری بالای شهرداری و بانک شهر به دنبال آن هستیم تا از این ظرفیت استفاده و در موضوع صندوق‌ها و هم سبدگردانی و هم عرضه و پذیرش شرکت‌ها که پتانسیل آنها در شهرداری و بانک شهر وجود دارد خدمات را توسعه دهیم. همچنین توسعه شعب، توسعه دسترسی مردم به خدمات کارگزاری از طریق شعب بانک که سامانه پیکاپ برای آن طراحی شده در دستور کار قرار دارد.
