اندیکاتور تراکم
انتظار تداوم سودهای نقدی در هاله ای از ابهام
تداوم روند نزولی شاخص کل بازار سهام در چهارمین ماه از سال در کنار کاهش حجم و ارزش معاملات درحالی بود که آمارها از افزایش ارزش ریالی درآمدهای شرکت‌های بورسی خبر می‌‌داد.
روزنامه ایران: این رویه که در اکثر صنایع بزرگ و با ارزش بازار قابل مشاهده است منجر شد تا در نهایت رکورد ارزش ریالی اندیکاتور تراکم سودسازی شرکت‌های بورسی با بیش از 192 هزار میلیارد تومان شکسته شود و از این رو نسبت قیمت به درآمد (P/E) بازار با حدود 8 درصد کاهش بار دیگر به سطح عدد 8 بازگردد و ارزندگی بازار از این بابت تقویت شود، اما این موضوع نیز باعث نشد تا شاهد ورود دوباره سهامداران حقیقی به اندیکاتور تراکم بازار باشیم و در نهایت شاخص کل بازار سهام 5.59 درصد از ارتفاع خود را از دست داد.
اینکه وضعیت بازار در تیرماه چگونه بود و روند تغییرات بنیادی تا چه اندازه اندیکاتور تراکم بر نوسانات آتی بازار تأثیرگذار خواهد بود؟ موضوعاتی است که ابراهیم صدرالدین، تحلیلگر بازارهالی مالی در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «ایران» به آنها پاسخ می‌‌دهد.
وضعیت بازار سرمایه در تیرماه با توجه به تراکم برگزاری مجامع چگونه بود؟
همواره دوران برگزاری مجامع یکی از پراهمیت‌ترین زمان‌ها در دوره سهامداری سرمایه‌‌‌گذاران است، به طوری که در ادبیات بازار سرمایه مرسوم است که مدت‌ها پیش از برگزاری مجامع عادی سالانه، تحلیلگران، نسبت قیمت به سود هر سهم را برای روز بعد از مجمع در محاسبات خود وارد میکنند. به اعتقاد من همان طور که تحلیلگران تکنیکال از اندیکاتورهای قیمت و حجم برای تحلیل بازار استفاده میکنند، یک تحلیلگر بنیادگرای حرفه‌‌‌ای در سهام میتواند از مجامع و توجه به مجامع به عنوان یک اندیکاتور در کنار سایر متغیرهای بنیادی بهره ببرد، زیرا این نشانگر دارای محتوای اطلاعاتی بسیار با اهمیتی است. سؤال اساسی که میتواند مطرح شود این است که به چه دلیل مجامع سالانه شرکت‌ها در سال گذشته نسبت به سال جاری در کانون توجه بیشتری بود؟ پاسخ به این سؤال، میتواند منجر به اتخاذ یک سیستم تصمیم‌‌‌گیری درست در سرمایه‌‌‌گذاری شود. طبق نظریه «پرنده در دست» ، سهامداران سود نقدی را بر سود سرمایه‌‌‌ای ترجیح میدهند. این در حالی است که طبق نظریه « نامربوط بودن سود نقدی» ، سود نقدی در سیستم تصمیم‌‌‌گیری سهامداران وارد نمی‌‌‌شود. برایند این دو نظریه چنین است در دورانی که انتظار تداوم و تکرارپذیر بودن اندیکاتور تراکم سودهای نقدی وجود دارد، سهامداران به سود نقدی شرکت‌ها توجه میکنند و سهام با بالاترین ضریب تقسیم سود را انتخاب میکنند. در مقابل، اگر سهامداران نسبت به تکرارپذیر بودن سودهای نقدی تردید داشته باشند، در تصمیم‌‌‌گیری‌های خود، توجه زیادی به این پارامتر ندارند. لذا می‌‌‌توان گفت در اقتصاد ما، در دورانی که انتظار رکود و سرکوب قیمتی وجود داشته باشد، نظریه گوردون و لینتنر انعکاس بهتری اندیکاتور تراکم از رفتار سهامداران است. امروزه، با اعلام رسمی فدرال رزرو مبنی بر تداوم افزایش نرخ بهره تا اطمینان از کاهش سطح تورم که منجر به تضعیف قیمت کامودیتی‌‌‌ها شده است، انتظار تداوم سودهای نقدی در هاله‌‌‌ای از ابهام قرار گرفته که همین موضوع سبب بی‌توجهی سهامداران به مجامع بوده است.
با توجه به باز شدن نماد ناشرانی که مجامع خود را برگزار کرده‌اند تا چه میزان احتمال دارد پس از بازگشایی، شاخص بازار بازهم دچار افت شود؟
بازار سرمایه متأثر از عوامل بسیار است که هر یک به مثابه تکه‌‌‌ای از یک پازل، نقشی در برایند حرکت نماگر کل بورس دارد. از نظر تاریخی، معمولاً انتظار داریم پس از برگزاری مجامع، تا مدتی شاهد غلبه فشار فروش بر خرید باشیم. از سویی، کاهش قیمت کامودیتی‌‌‌ها، افزایش خزنده نرخ بهره بانکی، مداخله‌‌‌های مکرر وزارت صمت در قیمت‌‌‌گذاری دستوری محصولات، افزایش نرخ انرژی تولیدکنندگان، اندیکاتور تراکم انتظار عدم دریافت انرژی مورد نیاز واحدهای تولید کننده در برخی از فصول سال و عدم ترسیم یک نقشه راه اقتصادی واضح توسط سیاستگذار پولی، همگی این انتظار را به وجود می‌‌‌آورد که انتظارات مثبتی نسبت به بازگشایی نمادها وجود نداشته باشد.
بررسی‌ها نشان میدهند نزدیک به 6 هزار میلیارد خروج حقیقی‌ها در تیرماه رخ داده، هرچند که بخشی از این خروج‌ها به سمت صندوقهای با درآمد ثابت بوده، معنی چنین رفتاری از ناحیه معامله‌گران حقیقی چیست؟
در رابطه با حرکت سرمایه‌‌‌گذاران در بازارهای موازی (شیفت بین بازاری) دو نظریه اساسی وجود دارد. نظریه اول، نظریه رفتار ترجیحی است که بیان می‌‌‌کند سرمایه‌‌‌گذاران فارغ از مختصات بازارهای مختلف، به سمت بازاری حرکت میکنند که بازدهی بالاتری را به همراه داشته باشد. نظریه دوم، نظریه تفکیک بازارها است. مطابق این نظریه، هر بخش از اقتصاد (هر بازار) دارای مختصات مربوط به خود اندیکاتور تراکم است و سرمایه‌‌‌گذاران در صورت مشاهده تفاوت در مختصات و مشخصه‌‌‌های اندیکاتور تراکم بازارها، تمایلی به حرکت بین بازارها ندارند. به لحاظ مالی رفتاری، سرمایه‌‌‌گذاران کشور ما نسبت به حرکت بین بازاری بسیار متهورانه عمل میکنند و خروج پول از بازار سرمایه به سمت بازارهای موازی کاملاً امری عادی تلقی میشود، زیرا سرمایه‌‌‌گذاران شاهد کسب بازده کمتر اندیکاتور تراکم در این بازار نسبت به سایر بازارها هستند. در اقتصادهای با تورم بالا، سرمایه‌‌‌گذاران بسیار مستعد تلقی احساس عقب‌ماندگی از بازارها هستند و همین عامل سبب میشود سرعت شیفت بین بازاری زیاد شود. در اندیکاتور تراکم رابطه با خروج پول حقیقی از سهام و ورود بخشی از آن به صندوقهای درآمد ثابت نیز باید گفت، صندوقهای درآمد ثابت، طبق حدنصاب‌‌‌های قانونی، دارای محدودیت سقف سرمایه‌‌‌گذاری 25 درصد در سهام هستند و تجربه دردناک زیان تعدادی از این صندوق‌‌‌ها به علت سرمایه‌‌‌گذاری بخشی از منابع خود در سهام سبب شده است مدیران این صندوق‌‌‌ها نسبت به سرمایه‌‌‌گذاری در سهام، بسیار ریسک‌گریزانه عمل کنند.
ارزش معاملات به 2 هزار میلیارد تومان رسید که این حجم کاهش معاملات، یعنی 3 هزارم درصد ارزش کل بازار بوده، این کاهش تا این میزان چه معنی می‌‌دهد؟
یکی از عوامل ناامید کننده در بازار سرمایه، همین پایین بودن حجم معاملات است. یک بازار با حجم معاملات پایین، ریسک نقدشوندگی را بالا اندیکاتور تراکم می‌‌‌برد و همین عامل می تواند منجر به فرار پول‌‌‌های درشت از بازار شود. به نظر من در این بازار، نقش صندوقهای بازارگردانی بسیار با اهمیت است. این صندوق‌‌‌ها باید با کاهش دامنه مظنه، نسبت به ارسال سفارش‌‌‌های بیشتر در دامنه‌‌‌های کوچک‌تر اقدام کنند. بسیاری از مدیران صندوقهای بازارگردان تصور میکنند از نظر قانونی، باید دقیقاً روی مرزهای دامنه مظنه اعلام شده اقدام به ارسال سفارش کنند. این در حالی است که دامنه مظنه، حداکثر دامنه برای ارسال سفارش است و صندوقهای بازارگردانی اجازه دارند سفارش‌‌‌هایی در دامنه کوچک‌تر نیز ارسال کنند.
دورنمای شما از وضعیت بازار چیست؟ بسیاری اندیکاتور تراکم براین باور بودند که بازار با رشد شاخص کل مواجه خواهد شد اما به نظر می‌‌رسد ریزش‌ها تا سطح پایین‌تری ادامه یابد، آیا اینچنین است؟
در بخشهای قبلی انتظار خود را از بازار سرمایه در کوتاه مدت تشریح کردم. در میان‌مدت باید منتظر باشیم و تغییرات در اقتصاد کلان و متغیرهای خرد را رصد کنیم.
